Naırobı, Kenya - Çin'in yatırım konusundaki becerikliliği ve inşaat alanındaki bilgisi, bu kalabalık Afrika başkentinde gözler önüne seriliyor. Buradaki 200 milyon dolarlık bir çevre yolunun inşası ve finansmanı Pekin tarafından yapılıyor. Uluslararası havalimanı, Çin'in desteğiyle 208 milyon dolar harcanarak genişletiliyor ve toplanan kredilerle, oturanların "Çin Seddi konutları" adını verdiği bir konut projesi yapılıyor. Ancak Pekin'in Kenya'nın sevgisini kazanmaya yönelik çabaları, tuğla ve betondan fazlasını içeriyor. Ülkenin İngilizce yayınlanan en popüler gazetesi, Çin'in resmi haber ajansı Xinhua'nın geçtiği haberlerle dolu. Televizyon izleyicileri dünya haberlerini Çinli televizyon devi CCTV'den ya da Xinhua'nın İngilizce televizyon kanalı CNC World'den izleyebiliyor. Radyoda, Amerika'nın Sesi ve BBC istasyonlarının birkaç frekans ötesinde Uluslararası Çin Radyosu, Mandarin dilini öğretiyor. Bunun yanı sıra Çin liderlerinin uluslararası gezilerini ve Çin ile Afrika ülkeleri arasındaki işbirliğinin yarattığı memnuniyete ilişkin haberleri aktarıyor. Geçen yıl Xinhua'yla bir ortaklığa imza atan Kenya'nın en çok okunan gazetesi The Daily Nation'ın Genel Yayın Yönetmeni Eric Shimoli, "Çin medyasının Kenya'daki varlığını görmemek için kör olmanız gerekir" diyor. Çoğu Batılı televizyon kanalı ve gazetenin işçi çıkardığı bir dönemde, Çin'in resmi medya organları Afrika'da ve gelişmekte olan ülkelerde hızla yayılıyor. Çin Komünist Partisi'nin yumuşak gücünü artırma çabalarının bir parçası olan 7 milyar dolarlık kampanya, bir bakıma Batı'nın ön yargılı haber medyasının Çin'le ilgili yanlış bir portre çizdiği görüşünden yola çıkarak oluşturuldu. Bu yıl bir yazısında Çin Devlet Başkanı Hu Jintao, "Düşman güçler bizi Batılılaştırma ve bölme çabalarına hız veriyor. Karşılaştığımız engellerin ciddiyetini ve karmaşıklığını anlamalı ve onlarla baş etmek için güçlü önlemler almalıyız" diye yazdı. Pekin, Çin'e gazetecilik açısından dünyanın en kısıtlayıcı ülkesi unvanını kazandıran sansürleri örnek gösteren insan hakları savunucuları arasında endişe uyandırıyor. Çoğu kişi Çin'in medya çıkarmasının etkilerinin, özgürlüklerin kırılgan olduğu ülkelerde bilhassa belirgin olmasından korkuyor. Çin, Venezüella'da haber medyası üzerindeki kontrolünü git gide artıran hükümet için iletişim uyduları inşa edip bunların finansmanını sağlıyor. Etiyopya hükümeti, muhalif Web siteleri, televizyon ve radyo kanallarını engellemek için eğitim ve teknoloji harcamalarında kullanmak üzere Çin'den 1.5 milyar dolar kredi aldı. Yayınları Çin'in ekipmanları tarafından sık sık kesilen Etiyopya Uydu Televizyonu'ndan prodüktör Abebe Gellaw, "Çinliler Afrika'ya bilgi ve ifade özgürlüğü getirmekle ilgilenmiyor. Bu özgürlükleri kendi vatandaşlarına sağlamazken başkalarına neden sağlamaya çalışsınlar?" diyor. Çin'e ait haber kuruluşlarında görevli yetkililer bu tür korkuların abartılı olduğunu söylüyor. Xinhua'nın Başkan Yardımcısı Zhou Xisheng, "Xinhua, İngilizce servisimize her gün yüzlerce haber sağlıyor ve bu haberler propaganda amacı taşımıyor" diyor. Çin bağımsız ve araştırmacı gazetecilik örneklerine son yıllarda bir miktar izin vermeye başladı. Ancak Komünist Parti'nin propaganda departmanına b ağlı o lan X inhua v e CCTV, dış haberlerde tekel konumda. Çin dışında 200 milyon izleyicisi olduğunu iddia eden CCTV News, altı dilde yayın yapıyor. Xinhua, daha geniş kitleler tarafından ulaşılabilmek ve Batılı haber kuruluşlarıyla rekabet edebilmek için Afrika, Latin Amerika ve Güneydoğu Asya'daki maddi açıdan zorluk çeken haber kurumlarına ücretsiz olarak haber sağlıyor. Doğu Afrika'daki İngilizce konuşan ülkeler için bir haber üssü konumuna gelen Çin, Nairobi'de ofis açtı. Çin'in Kenya'daki gazeteler, radyo ve televizyon istasyonları karşısında şimdilik fazla varlık gösterdiği söylenemez. Burada faaliyet gösteren araştırma firması InterMedia Africa'nın başındaki Vivien Marles, Kenyalıların hâlâ yerel siyasetçiler, skandallar ve popüler kültür haberleriyle ilgilendiğini söylüyor. Dünyayla ilgili haberlerle ilgilenenlerin genelde CNN, BBC ya da El Cezire'ye yöneldiğini belirtiyor. Ancak Çin Uluslararası Radyosu'nun "ivme kazandığını" sözlerine ekliyor. Nairobi'de iki gazete, bir televizyon ve bir radyo istasyonuna sahip olan Standard Group'un Başeditörü Woka Nyagwoka, Çinlilerin inşaat projelerinden övgüyle bahsediyor ama çoğu editörün dış haberler konusunda Çin medyasına güvenmediğini belirtiyor. "Kenyalılar, bedava mala kuşkuyla bakar. Özellikle de Çinlilerden gelmişse" diyor.
ANDREW JACOBS
