OSTANINO, Rusya - Birkaç yıl önce bu köyün yakınındaki bir çiftliği satın alan Çinli yatırımcı, çiftliğe Altın Toprak adını verecek kadar memnun kaldı. Toprak verimliydi, güneş ışığı ve yağmur boldu. Ayrıca Rus kırsalının derinlerindeki bu arazi büyük ölçüde insansızdı. Ama artık değil. Bugün burada sıralar halinde uzanan seralar, domates toplayan Çinli tarım işçileriyle dolu. Hatta işçilerin formeni, mahsulün bol olduğu bu mevsimde yüzlerce işçiyi daha memnuniyetle karşılayacağını söylüyor. Çinli tarım işçilerinin Rusya'ya akını, birisi nüfus diğeri de toprak zengini olan bu iki ülke arasındaki gelişen ticari ve ekonomik ilişkileri yansıtıyor. İki ülke, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra birbirini tamamlayan güçlü yönlerini gerçek iş fırsatlarına dönüştürmekte zorlandı. Birkaç madencilik şirketi başarılı oldu. Ayrıca devlet şirketleri ekonomik ilişkilerin temelini oluşturan büyük petrol, kömür ve kereste anlaşmaları yaptı. Çin'in Rusya'daki tarımsal girişimleri nispeten küçük ölçekli olsa da, bunlar sonunda önemli hale gelebilir. Göçmenlerin yarattığı gerginlik de sosyal tansiyonu yükseltebilir. Dünya Gıda Programı'na göre Rusya, dünyada ekilebilir olduğu halde halen boş duran en geniş arazilere sahip. Rusya'nın nüfusu 141 milyon, Çin'inki ise 1.3 milyar. Çin yeterli yiyecek sağlama ve kırsal nüfusuna yeterince iş yaratma konusunda daima sıkıntı çekiyor. Rusya'da Çinlilerin işlettiği bazı çiftlikler, ürettikleri soya fasulyesini Çin'e gönderiyor. Çinlilerin tarım sektöründeki payı arttıkça, gıda ihracatı potansiyeli de artacak. Beş yıl önce gıda fiyatları hızla artınca, Çin hükümeti Rusya'nın tarım arazilerine yatırım yapma konusunda görüşmelere başladı. Çin Yatırım Şirketi'nin Rus-Çin ortak fonuna bu yıl 1 milyar dolarlık katkı yapmasıyla, program sonuç verdi. Fon Rusya ile Ukrayna ve Kazakistan gibi eski Sovyet cumhuriyetlerinde tarım ve kereste yatırımları yapıyor. Ayrıca Rus hükümetinin desteklediği bir program kapsamında Çin şirketleri, yaklaşık 400 bin hektarlık tarım arazisi ile Çinli orman işçilerinin ülkelerine ihraç edilen ağaçları kestikleri 800 bin hektarlık Sibirya'daki ormanları kiralıyor. Çinli yatırımcılar bazen Rusya'da arazi alıyor. Yerel tarım bakanlığına göre Altın Toprak, Rusya'nın orta kısmındaki Sverdlovsk bölgesinde bulunan Çinlilere ait dokuz çiftlikten birisi. Güneyde bu tür çiftliklerin sayısı daha fazla. Sınırdan binlerce kilometre uzaktaki Moskova ve St. Petersburg gibi şehirlerin yakınında bile Çinlilere ait sebze çiftlikleri var. Ot temizleyen, ekim ve hasat yapan Çinli işçiler, ter kokan daracık üçüncü mevki kompartımanda Mançurya'dan Sibirya'ya yolculuk yapmaya dünden razı. Bu tüm dünyada sayısız göçmen işçinin yakından bildiği, ekonomik fırsatlar için yapılan bir yolculuk. Çin'in kuzeydoğusundaki Harbin kentinden gelen Li Hunlao adlı çiftçi, evinden bu kadar uzak bir yere niçin geldiğini "Para için geldim tabii ki" diye açıklıyor. Li burada 650 dolar civarında olan maaşın, Çin'de tarım işçilerine verilen ücretin beş katı olduğunu söylüyor. Avrupa ekonomisi durgunluğa girerken, Kremlin'in dış politikası son zamanlarda Çin ile daha ileri ilişkilere önem veriyor. Bu durum yakın zamanda Vladivostok'ta düzenlenen Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Örgütü zirvesinde görüldü. Rus hükümeti, Çin ile olan yıllık ticaret hacmini 2011'deki 80 milyar dolarlık düzeyden 200 milyar dolara çıkarma hedefi koydu. Buna karşın, Ticaret Bakanlığı verilerine göre ABD ile Çin arasındaki ticaret hacmi 2011'de 503 milyar dolar oldu. Bazı Ruslar ekonomik işbirliğinin genişlemesinin, seyrek nüfuslu bölgelerin Çinli göçmenlerin eline geçmesine yol açmasından korkuyor. Ama Ostanino'daki çiftlikte yöneticilik yapan Vladimir Balasanyan adlı yöre sakini, bugünlerde çok az Rus'un tarım işlerinde çalışmak istediğini söylüyor. Geçen sonbaharda seralara demir sobalar kuran işçiler, yetiştirme sezonunu birkaç hafta uzatmış. Ama Rus ayazı kaçınılmaz olarak başlayınca, Çinliler Trans-Sibirya Demiryolu üzerinden binlerce kilometre ötedeki evlerine dönüp bir sonraki sezona dek orada kalıyor.
ANDREW E. KRAMER
