SAN FRANCISCO - Yatırımcılar son zamanlara kadar hızlı büyüyen tüm internet şirketlerine milyonlar dökmeye hazırdı. Fakat Facebook'un hayal kırıklığı yaratan halka arzından ve Zynga ile Groupon'da benzer sorunların yaşanmasından sonra artık bir seçicilik dönemi başlıyor. Bat tery Ventures'un i lk yatırımcılarından Brian O'Malley, "Girişimciler önceleri somut bir kazanç stratejisi aramazlardı. Yatırım yaptıkları dolarlara kazanç gözüyle baktıkları için bunun üstüne sonsuza dek kumar oynayabilirlerdi. Müşteriye karşı fonlama mantığıyla yeni şirketleri fonlayabiliyorlardı" diyor. Fakat lojistik güçlüklerle karşılaşan ve çok para isteyen e-ticaret şirketleri için artık bu devir kapandı. Vaktiyle yatırım akınına uğrayan akıllı telefonlara geçiş yatırımcı ların sinirini bozuyor, çünkü bu cihazlardan para kazanmak internetten çok daha zor. Bir başka konu da yatırımcıların tümüyle Facebook, Twitter ve LinkedIn'e dayanan yeni şirket ve uygulamalardan bıkmaları (bu siteler zaten sorun yaşamaya başladı). Ayrıca Silikon Vadisi yeni yeni öğrenmeye başlıyor ki, bir şirket kurmak her zamankinden kolay olsa bile onu yaşatmak her zamankinden zor bir hale geldi. Genç teknoloji şirketleri bu eğilimi hissetmeye başlıyor. Araştırma firması CB Insights 2009'dan beri ABD'de yeni teknoloji şirketlerine yapılan 4 bin 56 başlangıç yatırımını incelemiş. Elde edilen bulgulara göre "melek yatırımcılardan" (kendi ceplerinden para koyan zengin yatırımcılar) çekirdek finansmanı sağlayan bini aşkın şirketin ek para talepleri bu yıl içinde geri çevrilecek. Yani melek yatırımcılardan gelen kabaca bir milyar dolar buhar olacak. Tabii bu durum 2000'deki dot-com balonunun patlamasından sonra Nasdaq'ta 3 trilyon doların yok olmasıyla kıyaslanamaz, ama yine de internet yatırımcılarını biraz duraksatacağı kesin. Sorunun bir bölümü basit bir hesaba dayanıyor. Melek yatırımcılar işletmelere çoğu zaman 1.5 milyon doları geçmeyen küçük tutarlar koyar. Dolayısıyla girişimciler ister istemez vakıflar, emeklilik fonları vs adına yatırım yapan risk sermayedarlarına başvurmak zorunda kalıyor. Gerçi çek yazmaya hevesli melek yatırımcı ların sayısı artmış olabilir, ama faal risk sermayedarları da azaldı. SV Angel'da risk sermayedarı olan David Lee, "Şirket kurmak hiç bu kadar kolay olmadı, ama şirket yaşatmak da görülmemiş derecede zorlaştı" diyor. Nitekim moda üstüne bir satış sitesi olan Gilt Groupe 220 milyon dolar sermaye toplamıştı, ama hâlâ kâra geçmedi. Şirket geçen yıl personel çıkarmak zorunda kaldı. Bir tasarım satış sitesi olan Fab. com Facebook'un halka arzındaki sıkıntılar yüzünden istediği düzeyde kaynak toplayamadı. Annelere yönelik bir satış sitesi olan ve kendine 1 milyar dolar değer biçen Zulily de değeri konusunda yatırımcıları ikna etmekte zorlanacak. Kim Kardashian'ın ayakkabı sitesi ShoeDazzle ile şarap satış sitesi Lot18, kullanıcı sayılarından etkilenen yatırımcılardan sırasıyla 66 ve 4 5 m ilyon dolar topladıktan sonra geçen yıl personel kesintisine gitti. Benchma r k Capi t a l ' ı n ortaklarından Peter Fenton, "Günlük indirimli satışları ifade eden 'e-ticaret 2.0'a şüpheyle bakıyorum" diyor. Fenton'a göre Zulily ve Gilt gibi satış siteleri sermaye yoğun olmakla kalmıyor, yapısal sorunlar da y aşıyor v e h alka a çılacak olurlarsa fiyat-kazanç oranı düşük kalıyor. Ayrıca Amazon gibi bir devle nasıl rekabet edebilecekleri de tartışmalı. Peki, bu tür şirketlerden hangileri hayatta kalabilir? Lee, 18 ay önce kulağına gelen her iki yeni işletmeden birinin sosyal, yerel veya mobil olduğunu aktarıyor. Bugünse daha büyük bir fikir çeşitliliği ve daha kalıcı iş modelleri gördüğünü söylüyor. Lee, "Artık öngörülebilir iş modelleri olan veya sadık kullanıcılara ve küresel, erişilebilir pazarlara ulaşan şirketler daha çok değerleniyor" diyor ve ekliyor, "ama bu aynı zamanda beni her zamankinden daha cimri yapıyor".
