RICHMOND, California - Yakıcı Ağustos güneşi altındaki tozlu bir avluda yoğun biçimde çalışan Rover, bir yığından aldığı 20 kiloluk güneş panellerini beton altlığa birer birer yerleştiriyordu. Rover'ın birkaç metre uzağındaki arkadaşı Spot da bir panel sırası boyunca ilerleyerek, aylardır biriken kumları suyla temizledikten sonra panelleri kuruluyordu. Rover ve Spot gün boyu çalışabilir. Çünkü onlar robot. Alion Energy adlı yeni teknoloji şirketi, şaşırtıcı derecede düşük teknolojili bu makinelerin büyük ölçekli güneş çiftliklerinin kurulum ve bakımını otomatikleştirebileceğini iddia ediyor. Yakın zamana dek neredeyse gizlilik içinde çalışan Kaliforniya, Richmond merkezli şirket, önümüzdeki aylarda bu makineleri Kaliforniya, Suudi Arabistan ve Çin'deki projelerinde kullanmaya hazır. Yöneticiler her şeyin yolunda gitmesi halinde güneş enerjisi tesislerinin inşaat ve bakım maliyetlerini düşürerek, güneşten üretilen elektriğin fiyatını doğalgazla aynı düzeye getirmeyi umuyor. Güneş enerjisi sektörü son yıllarda tesis kurulum maliyetlerini büyük ölçüde azalttı. Bunda en önemli etken, güneş paneli fiyatlarının 2008'den beri yüzde 70 düşmesiydi. Üreticilere göre fiyatlar olabilecek en düşük seviyeye geriledi. Bu yüzden sektör dikkatini başka alanlarda tasarruf yapmaya yöneltiyor. Sektörü izleyen Greentech Media'ya göre, modüllerin sistem maliyeti içindeki payı 2010'daki yüzde 53'ten 2013'te yüzde 35'e gerilerken, aynı dönemde işçilik, mühendislik ve ruhsat maliyeti yüzde 9'dan yüzde 15'e yükseldi. Sektörde birçok yeni l ik gerçekleştirilmesine rağmen, panellerin zemine yerleştirilmesi hâlâ büyük ölçüde aynı şekilde yapılıyor. Yüzlerce işçi ve milyonlarca vida gerektirebilen masraflı ve zaman alıcı kurulum sürecinde, işçiler zemini temizleyip düzlüyor, metal direkleri çakıyor ve camla kaplı ağır modülleri yerleştirip kablo bağlıyor. Kurulum sonrasında panelleri elektrik üretimini azaltabilen toz ve bitkilerden uzak tutmak masraflı olabiliyor. Kuruluma ve temizliğe yardım eden robotlar üretip satan, İsviçreli Serbot gibi çeşitli şirketler var. California merkezli bir diğer teknoloji şirketi QBotix, panellerin takibini yapan ve güneşi izlemeleri için eğimlerini değiştirerek elektrik üretimini artıran robotlar geliştirdi. Şirketin CEO'su Vasik Bokhari, sabit eğimli sistemlere kıyasla panellerden yüzde 40 daha fazla elektrik üretebilen şirketlerin bu sayede, enerji hedeflerini tutturmak için daha küçük ve ucuz s istemler kurabildiğini söylüyor. Bokhari, "Güneş enerjisi piyasası çok rekabetçi. İnsanlar gerçekten de vat başına birkaç sent kazanmak için savaşıyor. Toplam tesis maliyetini ciddi biçimde düşürerek, pazara büyük değer katıyoruz" diyor. QBotix'in sistemi şu anda ABD ve Japonya'daki beş tesise kuruluyor. Yıl sonuna dek başka birçok kurulum daha yapılacak. Alion'un kurulum sistemi düz olmayan zemin için tasarlanmış. Şirket yöneticileri bunun dönümlerce araziyi düzleme masrafını ortadan kaldıracağını belirtiyor. Önce, beton kaplamaları ve su oluklarını yapmakta kullanılan makine uzun bir beton altlık döküyor. Beton kuruyunca, Rover panelleri koyup yerlerine sabitliyor. Ardından işçiler panelleri kablolarla sisteme bağlıyor. Akıllı telefonla kontrol edilebilen Spot ise, panellerin altındaki rayların üzerinde ilerleyerek su püskürtüp döner fırça ve cam sileceğiyle panellerin üzerinden geçiyor. Otomasyon vaadi sadece işçilik maliyetini azaltmayı değil, bazı durumlarda 6 ile 8 ayı bulan inşaat süresini 12 haftaya indirmeyi de hedefliyor. Alion uzmanlardan olumlu değerlendirmeler aldı. Yakın zamanda Alion'a yenilikçilik ödülü veren işletme danışmanlığı firması Frost & Sullivan'ın enerji ve çevre araştırmaları yöneticisi Vishal Sapru, "Alion'un geliştirdiği yeniliklerin heyecan verici yanı, sürecin tümünü otomatikleştirmesi. Kuruluma harcanan süre ve çalıştırılan işçi sayısı azalıyor. Panellerin yerleştirirken yaşanabilecek aksaklıkların sayısı azalıyor ve bu da maliyetleri muazzam ölçüde düşürüyor" diyor. Sapru bu teknolojinin ne kadar tasarruf yaratacağının henüz belli olmadığı uyarısında bulunuyor. Şirket toplam kurulum maliyetini yüzde 75 azaltabileceğini söylerken, Sapru aynı işi yapan Alman şirketlerinin tahmininin yaklaşık yüzde 50 olduğunu söylüyor. Alion'un genel merkezinde Rover'ın daha hafif ve çevik bir modeli pusuda beklerken, Spot'ın ikinci nesil modeli geliştirilme aşamasında. Makineler panel sıraları boyunca durmaksızın hareket etmeye devam ederken, Alion'un CEO'su Mark Kingsley "Asıl hedef robot teknolojisi değil, doğalgazın fiyatıyla rekabet edebilmek" diyor. Spot'ın temizlediği panellerin elektrik üretimi bir anda yüzde 12.5 oranında artmış. Kingsley "Bunu ancak hafif ve çok düşük maliyetli bir makine başarabilir" diyor.
DIANE CARDWELL
