1994
yılında İstanbul Üniversitesi (İÜ) Film Merkezi binasındaki bir odada kaderine terk edilmiş şekilde bulunan belgesel film arşivi, DVD olarak yayınlanacak. İstanbul Üniversitesi Film Merkezi'nin belgesel film arşivi hakkındaki
Filmlerle Anadolu Destanı Yazmak kitabının yazarı, Maltepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sinema Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Cenk Demirkıran, film festivallerindeki özel gösterimlerle meraklıları ile buluşmaya başlayan filmlerin, önümüzdeki yıl içerisinde DVD olarak basılarak tüm Türkiye'ye ulaştırılacağını söyledi. Ayrıca İÜ Film Merkezi ve filmleri ile ilgili bir belgeselin çekildiğini de müjdeledi. İÜ Film Merkezi'nin arşivinde 1956'da düzenlenen Berlin Film Festivali'nde Gümüş Ayı ödülü kazanan
Hitit Güneşi adlı belgesel ile birlikte,
Siyah Kalem,
Surname,
Karanlıkta Renkler,
Anadolu'da Roma Mozaikleri, 1960 darbesinden sonra yasaklanan
Anadolu Yollarında,
Mecburi Bir Antrakt,
Aktamar: Doğu Anadolu'da Bir Dünya Tapınağı,
Nemrut Tanrıları,
Eski Antalya'nın Suları,
Ana Tanrıça,
Karagöz'ün Dünyası ve
Kapalı Çarşı gibi Anadolu kültürünü dünyaya tanıtmaya yönelik olarak hazırlanmış birçok belgesel var. Tüm bu önemli yapımlar, kopyalarının bulunamaması nedeniyle izleyicilerle buluşamıyordu.
KAZAN DAİRESİNDEKİ TARİH
Filmlerle Anadolu Destanı Yazmak kitabı da bu belgesellerin bulunma sürecine ışık tutuyor. Çünkü belgesellerin 'tekrar' ortaya çıkmasının arkasında ilginç bir hikaye var: Yıl 1994. Prof. Dr. Suat Gezgin, Fransa'dan Türkiye'ye kesin dönüş yapıyor ve daha sonraları dekanlığını da üstleneceği İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi'ne öğretim üyesi olarak atanıyor. İstanbul'a geldiği günlerde Gezgin, 1956'da Mazhar Şevket İpşiroğlu'nun kurduğu ve Türkiye'de belgesel film çalışmalarına öncülük eden İstanbul Üniversitesi Film Merkezi hakkında detaylı bilgilere ulaşıyor. Gezgin'in İstanbul Horhor'da bulunan Film Merkezi binasına yaptığı ziyaret ise Türkiye'nin belgesel film tarihini aydınlatan bir keşfe dönüşüyor. Çünkü Gezgin, Film Merkezi'ne gittiğinde; merkezin arşivini, binanın kazan dairesinin yanında bulunan bir odada, yerlere atılmış durumda buluyor.
KEŞFİN BELGESELİ ÇEKİLİYOR
Cenk Demirkıran, Suat Gezgin'in keşfine şahitlik ettikten sonra
Filmlerle Anadolu Destanı Yazmak kitabını yazmaya karar verdiğini anlatıyor: "Suat Gezgin, Film Merkezi'nin arşivini buldu ve fakülteye getirdi. Gezgin, fakülteye dekan olduktan sonra, 2002 yılında ise TRT ile yapılan anlaşma ile bu filmler pelikülden dijital ortama aktarıldı. Bu sayede benim de kayıp bir tarihin içine girerek inceleme yapma fırsatım oldu. O dönemde de bu filmlerle ilgili bir kitap yazmaya karar verdim." Demirkıran, Suat Gezgin'in keşfini ve İstanbul Üniversitesi Film Merkezi'nin filmlerini anlatacak belgeselin çekimlerine de başlanıldığını söylüyor.
FİLM MERKEZİ ANADOLU'YU TANITT
İstanbul Üniversitesi Film Merkezi, 1956 yılında Mazhar Şevket İpşiroğlu ve Sabahattin Eyüboğlu tarafından kuruldu. İpşiroğlu ve Eyüboğlu, 1956- 1974 yılları arasında 'eğitim' amacıyla hazırlanan birçok belgesele imza attı. Bu sayede Film Merkezi, Türkiye'de belgesel film alanındaki çalışmalara öncülük etmiş oldu. İpşiroğlu ve Eyüboğlu'nun amaçları, Anadolu uygarlıklarını anlatan belgesel filmler vasıtasıyla Anadolu kültürüne tanıtmaktı. Öyle de oldu. Film Merkezi'nin ilk yapıtlarından biri olan, 28 dakikalık Hitit Güneşi adlı belgesel, 1956 yılında düzenlenen Berlin Film Festivali'nde Gümüş Ayı ödülüne değer görüldü.