Tiroid ameliyatlarının %90'ı gereksiz!

Tiroid sorunu yaşayan ya da nodülü olan herkes tedavi görmek zorunda mı? Boyunda kelebek şeklinde ve büyüklüğünde olan tiroid bezinin hastalıklarında ameliyat olmak şart mı? Normalde üç, en fazla ise beş santimetre uzunluğunda, 20 ya da 30 gram ağırlığında olan tiroid bezi; ciddi sağlık sorunları yaratmaya yetiyor. Pek çok kişi, bu hastalıktan hatta kanser şüphesinden yakınıyor. 'Tiroid Kanserleri'nin Şifreleri ve Guatr' adlı bir kitabı da bulunan Prof. Dr. Serdar Tezelman tiroidle ilgili sorularımızı yanıtladı. Doğru bildiğimiz yanlışlar konusunda önemli bilgiler verdi:

İNCE İĞNE BİYOPSİSİ YAPILMALI
Türkiye'de ameliyatlar çok arttı. Sizce gereksiz yere ameliyat yapılıyor mu?
Bu konuda büyük bir sorun var. Nodüllerin yüzde 85 hatta 90'ı iyi huyludur. Yani kanser olacak diye bir şey yoktur. Bu yüzden de tiroid ameliyatlarının çoğu boşuna yapılıyor. Ameliyat kararının çok iyi bir muayeneden sonra verilmesi lazım... Herkesi ameliyata sürüklemek çok gereksiz.
Hastalar, ameliyatın gerçekten gerekli olup olmadığından nasıl emin olabilir?
Tiroid kanseri olasılıklarına genel anlamda baktığımızda; tek tiroid nodülünde kanser görülme olasılığı yüzde 10 civarındadır. Geriye kalan yüzde 90 vakanın ise selim tiroid hastalığı olması söz konusudur. Dolayısıyla yüzde 10'u bulmak için yüzde 90 bertaraf edilmemelidir. İnce iğne aspirasyon biyopsilerinin, deneyimli merkezler tarafından değerlendirmesiyle gereksiz olabilecek tiroid ameliyatlarının önüne geçilebilir.

ERKEKLERDE RİSKLİ OLABİLİR
Tiroid kanseri çok tehlikeli midir?
Türkiye'de tiroid kanseri, kadınlarda sık rastlanan bir kanser türüdür. Hatta en çok rastlanan kanserler sıralamasında üçüncü sıradadır. Ancak öldürücü değildir.
Erkeklerde durum nedir?
Erkeklerde guatr seyrek görülür ama ortaya çıkabilecek soğuk (hipoaktif) nodüllerde kanser olasılığı kadına göre iki misli fazladır. Soğuk nodüllerde, kadında tiroid kanserine rastlanma oranı yüzde 10 iken erkeklerde yüzde 20'dir. Nodülü olan beş erkekten birinde tiroid kanseri ihtimali bulunmaktadır.
En tehlikeli tiroid kanseri hangisidir?
Papiller ve foliküler tip kanserler, her yaş grubunda görülen kanserlerdir. Bu tip kanserlerde erken teşhisin, hastanın yaşam süresi üzerinde çok olumlu etkisi vardır. Hastalık agresif seyirlidir ancak çok nadir görülür. Tiroid kanseri vakalarının yüzde birinde bu agresif olan türlere rastlarız.

TÜMÖRLERİN ÇAPI KANSER RİSKİ AÇISINDAN ÖNEMLİ
Tiroid kanserleri büyüdükçe riski de artar mı? Erken teşhis bu hastalıkta önemli mi?
Tiroid kanserlerinde, tümörün çapı son derece önemlidir. Tiroid kanserinin çapı arttıkça daha riskli olup agresif klinik seyir gösterme özellikleri de artmaktadır. Örneğin, bir santimin altında olan okült dediğimiz tiroid kanserleri, son derece yüz güldürücüdür. Bu tip hastaları kanser olgusu gibi değerlendirmemek gerekir.
Bu hastaların ameliyatsız takip edilmesi riskli midir?
Japonya'da son yıllarda, ince iğne aspirasyon biyopsisi ile okült diye de tanımlanan mikropapiller tiroid kanserleri, ameliyat edilmeden takip edildi. Bazı vakalar ameliyat istediği için operasyona alındı, bazılarında ise kanserli nodülde büyüme saptandığı için ameliyat kararı verildi. Ancak, Japonya'da halen cerrahi işlem uygulanmadan takip edilen vakalar var.

100 BİN KİŞİNİN 95 BİNİNDE TEHLİKE YOK!
Tiroid nodülleri sıklıkla 40'lı yaşlarda fark edilir. 35 yaşından sonra neredeyse herkeste nodül olur. Ancak bunların ancak yüzde 4'ünün aslında ameliyata ihtiyacı vardır. İnsanlar bu konuda boşu boşuna korkutuluyor. Nodülü olan 100 bin kişiden ancak 5 bininde kanser olma riski vardır; 95 bini temizdir!

HASTALIK 60 YAŞIN ÜZERİNDE AGRESİF SEYRETMEYE BAŞLAR
Tiroid, genç ve aktif insanların kaçamayacağı bir hastalık mı?
Tiroit hastalıkları, her yaşta görülebilir ama sıklıkla genç ve orta yaşlarda rastlanır. Tiroid kanserleri özellikle 20 yaş altı ve 60 yaş üzerinde klinik açıdan agresif seyir gösterir.
Diğer kanser türlerine bakıldığında bu hastalık ne kadar tehlikelidir?
Diğer kanser türleri ile karşılaştırıldığında; örneğin, mide kanserini ele aldığımızda 20 ila 40 yaş arasında mide kanserleri oldukça agresif seyrederken, tiroid kanserleri özellikle 60 yaş üzerinde oldukça agresif özelliklere sahiptir. Oysa, kolon ve mide kanseri vakaları ileri yaşlarda daha yavaş bir seyir gösterir.

LENFLERE METASTAZ YAPABİLİR
Tiroid kanserleri yayılmaz mı?
Papiller dediğimiz tiroid kanserleri yayılım gösterirler ve boyun lenf bezlerine sıçrayabilirler. Lenf bezi metastazı varlığı, genelde yaşam süresini değiştirmez ama lenf bezine yayılma riskini artırır. Bu nedenle boyun ultrasonografi tetkiklerinde, sadece tiroid bezini değil aynı zamanda boyun orta ve yan lenfatik dokularını da iyi değerlendirmek gerekir. Papiller tiroid kanserleri, nadir olarak kemiğe ve akciğere de metastaz yapabilirler.

AMELİYAT SONRASI SES KISIKLIĞI GÖRÜLEBİLİR
Tiroid ameliyatlarında robotik cerrahinin uygulanması üstünlük sağlar mı?
Tiroid cerrahisinde robotik uygulama ilk defa Uzakdoğu'da, Kore'de uygulamaya girmiştir. Tiroid kanserinin çapı bir santimin altındaysa hasta daha önceden tiroid cerrahisi geçirmemiş ya da tiroidit gibi yapışıklıklar oluşturan bir vaka değilse robotik cerrahi uygulanabilir. Ama ağızdan girilerek yapılan ameliyat, ses kısıklığı riski getirir. Bence en iyi yöntem boğazdan girilen ve hiç iz kalmayan yöntemdir.

SORUN ÇIKABİLECEĞİ SÖYLENMELİ
Robotik tiroid ameliyatı nasıl yapılıyor?
Koltukaltından memeye paralel 6-8 santimetrelik kesi ile bölgeye girilir. Boynun aksine bu sefer koltukaltında önemli bir kesi oluşur. Bu tekniğin uygulanabilmesi, boyun ve omuz başı mesafesinin kısa olmasına bağlıdır.
Ameliyat sonrası gelişen ses kısıklığı, hata mı yoksa komplikasyon mudur?
Ameliyat olacak her hastanın bu komplikasyonu bilmesi ve hakkında bilgilendirilmesi şarttır. Ses kısıklığının kalıcılığı komplikasyondur.

NODÜL GUATRIN BİR PARÇASIDIR
Tekrarlayan nodüllere dişi guatr tanımlaması yapılıyor. Nodüllerin cinsiyeti var mı?
'Dişi guatr' tanımı, halk arasında nüks eden guatr vakaları için kullanılıyor. Nodüllerin üretkenliği düşünülerek 'dişi' diye ifade ediliyor.
Nodüllerin kısa sürede tekrarlama olasılığı var mıdır?
Nodüller, guatr vakalarının bir parçasıdır. Bu kistleri mutlaka ince iğne aspirasyon biyopsisi ile değerlendirmek gerekir. Ancak bunların kısa sürede tekrarlama olasılığı var.

NODÜLLERİ TEK TEK İNCELEMELİ
Hastaları gereksiz ameliyatlardan korumak için neler yapılabilir?
Çapı büyük olan veya doku içeriği karmaşık yapıdaki kistlerde, kanser olasılığı göz önünde bulundurularak; ameliyat düşünülebilir. Çapı küçük olan kistlerde ise kanser olasılığı yok denecek kadar azdır. Çoğunlukla takip edilmesi gerekir. İster kist, isterse nodül olsun; hiçbir şey yapmadan da takip sırasında nodüllerde yüzde 20 oranında gerileme görülebilir. Bu nedenle tiroid nodülleri en ince ayrıntısına kadar tek tek değerlendirilmelidir.

YARIN: TUZ KISITLAMASININ ZARARLARI