Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde yapılan kaçak kazılarda bulunan eserlerden bazıları, yasa dışı yollarla yurtdışına çıkarılıyor ve satılıyor. Bazı eserler de güvenlik güçlerinin operasyonları sayesinde son anda ele geçiriliyor. Sualtında kırdığı rekorlarla tanınan emekli SAT komandosu Namık Ekin, 1968'de tarihi eser kaçakçılarına düzenledikleri operasyonu, anılarını yazdığı "İmkansız Sadece Bir Kelimedir" kitabında anlattı. Bodrum'daki tarihi anforaları çalan kaçakçılara sualtında baskın yaptıklarını anlatan Ekin, kaçakçıları, gizlice yaklaşıp maskelerini çıkarıp yakaladıklarını söyledi. Preveze NATO Tatbikatı'ndan sonra arkadaşlarıyla birlikte Bodrum Yalıkavak'ta yaşayan Şahan Hoca'yı ziyaret ettiklerini anlatan Ekin, kitabında operasyonun detaylarını şöyle anlattı:
SUALTINDA SUÇÜSTÜ
Şahan Hoca, aylardır ABD bayrağı taşıyan bir yatın aynı yere demir attığını söyledi. Yabancı dalgıçların buradan tarihi eserlerimizi kaçırdığından şüpheleniyordu.
Sabah saatlerinde adamların dalış yaptığı yere gittik.
Dalış malzemelerimizi kuşandık.
Dibe indiğimizde derinlik saatlerimiz 120 feet'i (yaklaşık 36 metre) gösteriyordu.
Dibe inip biraz dolaştığımızda, gözlerimize inanamadık.
Adamlar anforalar dahil birçok tarihi eseri küme yapıp toplamış ve götürmek üzere hazırlamışlardı.
Daha sonra teknemize binip oradan uzaklaştık. Sahile ulaşır ulaşmaz Şahan Hoca ve Reşat doğruca gidip Müzeler Müdürlüğü'ne haber verdi. Bu arada ben de daldığımız yeri sürekli kontrol ediyordum.
ABD bayraklı yat geldiğinde haber verecektim. Bir süre sonra Şahan Hoca, yanlarında jandarma üsteğmen ile birlikte geldi. Dalış yerini görüp bizden bilgileri aldıktan sonra akşam pusu için sahil muhafaza botları ile denizden operasyon yapacaklarını söylediler. İki gece sonra teknenin ışıklarını gördüğümüzde vakit gece yarısını geçmişti. Jandarmanın fazla ekibi olmadığından bizden yardım istediler.
KOMŞU'YA KAÇIRILACAKTI
Bir jandarma üsteğmen ve jandarma astsubayını da yanımıza alarak motor çalıştırmadan kürekle ABD bayraklı yata doğru sessizce yaklaşmaya başladık.
Hedefe varmamıza 200 metre kala tüplerimizi taktık.
Jandarma üsteğmenin isteğiyle suya dalıp onları suçüstü yakalayacaktık.
Yanlarına ulaşmamız 7-8 dakika sürdü. Adamlar, biz el feneri kullanmadığımız için farkımızda değillerdi.
İki dalgıç, halattan yapılmış ağlara tarihi eserlerimizi dolduruyordu.
Daha önce planladığımız gibi arkadan yaklaşıp maskelerini aniden çıkarttık.
Suyun altında neye uğradıklarını şaşırdılar. Hızlı, fakat dikkatli biçimde satha doğru çıkmaya başladılar.
Hemen teknenin çapasını kayalara sıkıştırdım. Bu sayede teknenin kaçmamasını sağladık. Üçümüz daldığımız yere doğru yüzüp çıktığımızda jandarma botunun tekneye çoktan yanaşmış olduğunu gördük. Olay çok şaşırtıcıydı.
Üçü Türk'tü. Aralarında iki de Yunanlı vardı. ABD bandıralı Yunan yatı kullanarak, Türk kaçakçılarla olayı organize etmişlerdi. Tarihi eserleri Yunanistan'a kaçırmayı planlıyorlardı.
Gece yarısı Bodrum'a gidip ifade verdik. Bu operasyonda SAT'ların olması büyük şanstı. Şahan Hoca'nın evvelce orada bulunması ve yatı dürbünle devamlı izlemesi olayı açığa çıkartmıştı. Ertesi gün kaçakçıların bazı sualtı tarihi zenginliklerimizi uçak kargosu ile demir, kalıp diye yutturup yurt dışına çıkardıklarını öğrendik.
OTOMOBİLDEN ÇIKAN HAZİNE...
TARİHİ eser kaçakçılığında kilit noktalardan biri gümrük kapıları... Kaçakçıların bir kısmı, kapılarda yapılan kontrollerde yakalanıyor. 2007'de kaçak kazı yapan bir Türk vatandaşı, bulduğu eserleri yurtdışına kaçırırken Hırvatistan'ın Macelj uluslararası karayolunda yakalandı. Otomobildeki aramada, 115 adet sikke, 7 adet yüzük, 9 adet kurşun sapan taşı ve 2 adet ok ucu olmak üzere toplam 133 parça eser ele geçirildi. Gümüş ve tunç sikkelerin Arkaik-Klasik, Helenistik ve Roma Dönemi'nde (M.Ö VII. yy-MS.II.yy) ve Doğu Roma İmparatorluğu Dönemi'nde, Anadolu kentlerinde basıldığı tespit edildi. Yakalanan şahıs sınır dışı edilirken, ele geçirilen eserler de Türkiye'ye iade edildi.
YARIN: Kayıp eserlerin gönüllü takipçileri
