Göz merceği irisin ve gözbebeğinin arkasında yer alır. Görevi, gözün arka bölümünün iç yüzünü kaplayan ve ışığa duyarlı olan retina üzerinde görüntü oluşumunu sağlamaktır. Mercek bulanıklaşmaya başlarsa ışınların geçişi engelleneceğinden görüş bozulur. Bu duruma katarakt adı verilir. Yaşlılıkta oluşan katarakt en çok bilineni ve en sık görülenidir. Şeker veya hipokalsemi gibi sistemik hastalığı olanlarda, steroid türevi ilaçlar kullananlarda, göz yaralanmaları sonrasında, bazen de hiçbir risk faktörü olmadan genç yaşlarda oluşabilir. Bebekler kalıtımsal olarak veya anne karnındayken geçirilen enfeksiyonlar sonucu kataraktlı doğabildikleri gibi, yaşamlarının ilk yıllarında da katarakt oluşabilmektedir.
Katarakt genellikle yavaş oluşur. Tipine ve sebebine bağlı olarak gelişme hızı değişir.
Ağrı, sulanma, kızarma yoktur. Bazı kataraktlar, görüşü ciddi şekilde azaltacak düzeye ulaşmazken, bazıları görüşü bütünüyle önler.
Hastanın fark edebileceği şikayetler şunlar olabilir:
- Sisli, puslu, bulanık görme, bazen çift görme; Renklerin zor veya soluk algılanması,
- Gözlük camlarını sık değiştirme ihtiyacı,
- Gözler üzerinde bir film varmış gibi hissetme, tülün ardından bakıyormuş gibi görme,
- Işık problemleri, kamaşma...
Ne zaman ameliyat olmalıyız? Görme bozukluğu kişinin günlük yaşamını aksatacak kadar ilerlediğinde kataraktı ameliyatla alınmalıdır. Eğer katarakt tamamen olgunlaşıp buzlu cam gibi opak hale gelmişse acil bir şekilde tedavi edilmelidir. Olgunlaşmış bir kataraktın şişmesi ve hatta göz içinde dağılması bile mümkündür. Bu gibi değişimler, kalıcı görüş kaybı tehlikesi taşırlar. Bebekler ve çocuklardaki kataraktlarda ise, görmenin engellendiği her durum gibi acil ameliyat yapılmalıdır.
Katarakt ameliyatı nasıl yapılır? Katarakt ameliyatları için değişik teknikler kullanılabilse de günümüzde en modern teknik olan fakoemülsifikasyon tekniği donanımlı kliniklerde en sık kullanılandır. Halk arasında lazer olarak bilinen kısaca Fako denilen bu teknikte 1 mm kalınlıkta problar kullanılarak, lens kendi zarı içerisinde ses dalgaları ile parçalanarak dışarı alınır. Görüş netliğini sağlamak için lens zarı içine suni lens (mercek) konur. Bu teknik sayesinde hasta uyanık olarak ve iğne yapmaya gerek olmadan damla ile uyuşturularak ameliyat edilir, ortalama10-
20 dakika süren operasyon sonrası hastanın ertesi gün normal yaşantıya dönmesi, hatta çalışması mümkündür. Özel durumlar dışında hastanın gece hastanede kalmasına gerek olmamaktadır.
Ameliyatla ilgili pratik öneriler: - Ameliyatın yapılacağı gün üzerinize rahat kıyafetler giyin.
- Ameliyattan 1-2 saat önce hafif bir şeyler yiyin.
- Düzenli kullandığınız ilaçlarınızı normal saatinde alın.
- Ameliyat sırasında sterilite açısından size özel ameliyat kıyafetleri verilecektir.
- Sadece ameliyat olduğunuz gün gözünüz kapalı kalacaktır, geceyi evinizde geçirirsiniz, ertesi gün gözünüz açılacaktır, - Gözünüze takılan yapay lens ömür boyu gözünüzde kalacaktır, çıkarılmayacağı için lens kalitesi çok önemlidir; kliniğimizde Amerikan FDA onaylı göz içi lensler kullanılmaktadır ve ameliyat sonrası hastaya takılan lense ait bilgileri içeren kart verilmektedir, - Ameliyattan sonra doktorunuzun önerdiği kontrol tarihlerine uyun, damlalarınızı önerildiği şekilde damlatın, - Ameliyat sonrası ilk hafta gözünüze su kaçırmayın, ovuşturmayın; zorlayıcı fiziksel aktivite, toz ve dumandan kaçının.
SEÇİL ÖZDEMİR