D vitamini kalsiyum ve kemik metabolizmasıyla yakından ilişkili olan ve aslında güneşe maruz kalan cilt dokusunda sentezlenebilme özelliği ile diğer vitaminlerden farklı bir vitamin grubudur. Kemiklerin kuvveti ve diş sağlığı için gereklidir. Ciltteki sentezi dışında süt ürünleri, yeşil sebzeler, ceviz, fındık, balık ve yumurta gibi besin maddelerinden de önemli miktarda D vitamini alırız. Günlük D vitamini ihtiyacı yaklaşık 600 IU, 71 yaş sonrası 800 IU kadardır. Hazır mamalarla beslenen bebeklerde bir litre mamada 400 IU D vitamini olduğu için vitamin desteği gerekebilir. Ayrıca gebelik ve emzirme dönemlerindeki kadınlarda da vitamin ihtiyacı artmaktadır.
Güneşin zararlı etkilerine karşı korunma amacıyla güneşten koruyucu losyon ve kremlerin fazla kullanılması, bronz cilt rengi, kapalı mekanlarda fazla vakit geçirip güneş ışığına çıkmama D vitamini sentezlenmesini azaltır. Yiyeceklerdeki vitaminlerin barsaklardan emilmesini bozan barsak hastalıkları ve D vitamininden zengin gıdaları yeterli tüketmemek de vücutta D vitamini eksikliğine neden olabilir. Kaslarda ve kemiklerde güçsüzlük, kramplar, sık düşmeler D vitamini eksikliği ile ilişkili olarak artar. Çocuklarda D vitamini eksikliği raşitizm denen kalıcı kemik hastalığına ve gelişme bozukluklarına neden olur.
Son yıllardaki çalışmalar, D vitamininin kemik ve diş sağlığı dışında özellikle vücudun savunma sistemi hücreleri ve kalpdamar sağlığı için önemli görevleri olduğunu göstermiştir. Hayvanlarda yapılan çalışmalarda D vitamininin savunma sistemi kaynaklı ''otoimmün hastalıklar''ın oluşma riskini azalttığını, insanlardaki çalışmalar da D vitamini eksikliği ile meme ve barsak kanserlerinin ilişkili olabileceğini göstermiştir. D vitamini eksikliği ''metabolik sendrom'' denilen insülin direnci, kan basıncı ve kan şekeri yüksekliği, kolesterol değerlerindeki anormallikler ile izlenen sendromla ilişkilidir. D vitamini eksikliği olan bölgelerde hipertansiyon ve kalp hastalıkları daha fazla görülmektedir. Diyabet hastalarında da D vitamini düzeyleri düşük bulunmuştur. Ayrıca bazı mevsimsel depresyon tablolarının da D vitamini düzeylerinin düşmesi ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Dolayısıyla D vitamini düzeylerinin normal olması vücuttaki hemen hemen tüm sistemlerin iyi çalışması için gereklidir.
Ülkemizde taze sebze, süt ürünleri ve deniz ürünlerinin bol olması, güneş açısından oldukça yeterli bir coğrafi konumda olmamıza rağmen D vitamini eksikliği %70'in üzerindedir. Kapalı kıyafetler, güneşe çıkmama, süt ürünleri ve balık tüketiminin az olması bu eksikliğin başlıca nedenleridir. Özellikle haftada en az 2 kez deniz balıklarının, günde en az 2 öğün de süt ürünlerinin tüketilmesi ve günde en az 15 dakika güneşin doğrudan cildimize geleceği şekilde (cam arkasında olmadan veya yüksek koruma faktörlü kremler olmaksızın) güneşe çıkmak vitamin düzeylerimizin normal sınırlarda korunması için gereklidir.
