Prof. Dr. A.Turan Aydın
Yumuşak doku kanserleri; kas, yağ dokusu, damarlar, sinirler, tendonlar ve eklem zarından oluşan kemik dışı bağ dokusundan kaynaklanan kötü huylu tümörlerdir.
Sık görülmese de genellikle ilerlemiş evrede tanı konulabildiği için önemli sorunlara yol açabilir. Genellikle 50 yaşın üzerindeki bireylerde rastlanan yumuşak doku kanserlerinin yarısı çocukluk çağında ortaya çıkan ve kas tümörü olan rabdomiyosarkomlardır.
Birçok nedenle ortaya çıkabilir Yumuşak doku kanserleri nedenleri tam bilinmemesine rağmen, radyasyona maruz kalma, Gardener sendromu, Li-Fraumeni sendromu, retinoblastoma, Werner sendromu, Gorlin sendromu ve tuberoz skleroz gibi genetik sendromlar, lenf sisteminin uzun süren yetmezliği lenfanjiosarkom, çok nadir bir komplikasyon), vinil klorit, arsenik vb. kimyasallarla karşılaşma ve travma sorumlu tutulabilir.
Erken teşhis için tarama önemli
Yumuşak doku kanserleri farklı dokulardan kaynaklansa da genellikle benzer belirtiler gösterir. Başlangıç aşamasında herhangi bir belirti vermez. Ancak ilerleyen vakalarda; ağrı ve yumuşak doku şişliği, batın içinde yerleşenlerde ise mide ve bağırsaklara baskı belirtileri ile sindirim sistemiyle ilişkili kanamalar ortaya çıkar. Ender görülen ve sıklıkla geç evrede tanınan bu tümörler için tarama programları yararlı olabilir. Özellikle yüksek risk taşıyan genetik sendromları olan veya radyasyona maruz kalan kişiler yakından takip edilmelidir.
Derin yerleşen, ağrılı, az hareket eden ve 5 cm'den büyük bir kitle ile karşılaşıldığında yumuşak doku sarkomundan kuşkulanılmalıdır.
Tedavi evreye göre belirlenir
Tanıda ortopedik onkologun yapacağı muayene ile X-Ray, MRG, CT, Pet-CT ve anjiografi gibi görüntüleme yöntemleri yeterlidir.
Ancak kesin tanı ve tümörün evrelendirilmesi ve tedavisinin planlanması açısından biyopsi önem taşır. Doğrudan ya da ultrason ve bazı zor alanlarda ise CT eşliğinde özel biyopsi iğnesi ile örnek alınır. Yumuşak doku sarkomları histopatolojik görünüm ve vücutta yayılma şekillerine göre dört evrede incelenir.
Evre 1 ve 2 de lokaldir tümör lokaldir. Evre 3 'te, yakın lenf bezlerine evre 4'te ise vücuda yayılmıştır. Evrelendirmede Pet-CT çok değerli bir incelemedir.
Kesin tedavi cerrahi
Yumuşak doku sarkomlarının kesin tedavisi cerrahidir. Sıklıkla ekstremitede (uç kısımlarda) yerleşmesi nedeniyle ortopedik onkoloğun müdahale etmesi beklenmelidir. Ancak baş-boyun, göğüs ve batın-pelvis içindeki, komşuluğundaki tümörlerde genel cerrah, göğüs cerrahi ve plastik cerrahın, vaskuler cerrahların ekip çalışması içinde önemli katkıları olur. Tümörün büyümesinin durdurulması veya cerrahi sınırlar temiz değilse radyoterapi yararlı olabilir. Yumuşak doku sarkomlarının tedavisinde kemoterapinin etkisi tartışmalıdır.
Ancak rabdomiyosarkomda etkilidir.
Ortopedik onkoloji pratiği, yumuşak doku sarkomlarında erken tanının, ekip çalışmasının ve deneyimin önemli olduğunu ortaya koymaktadır.
Hastaların kaygıları giderilmeli günlük yaşamlarında aktif olmaları sağlanmalıdır.
