Amasya'da 1864-1866 yılları arasında mutasarrıflık yapan ünlü şair Ziya Paşa, Amasya'da birçok imar faaliyetlerinde bulunmuştu. Bu faaliyetleri arasında Amasya Kalesi'nde de bir takım yeni düzenlemelere girdi. Bu düzenlemeler sırasında kalede bulunan çok sayıda ki eski topları biri hariç bırakılarak diğerlerini kaldırttı.
Her Ramazan ayında iftar ve sahur vakitlerinin duyurulması maksadı ile Dizdar ağarlar " Kale Muhafızı" odasında ayrı bir düzenleme yaptırıp top arabasının koydurtarak top atışlarını yapacak bir kişi görevlendirdi.
Böylece dini bayram öncesi, arife günü ve bayram sabahında da önden doldurmalı topu ateşleyerek halkın manevi coşkusuna katkıda bulundu.
Uzun yıllar kullanılmış olması ve haddinden fazla barut konulmasından dolayı "Barut Hakkı" bölümünde çatlamalar gözlemlendi.
Şehirde 1,5 asrı aşkın süredir Ramazan aylarında iftar ve sahur vakitleri ile bayram günlerinde atış yapılan tarihi topu oruçların açıldığı ilk gün ateşlemenin heyecanını yaşadığını belirten Amasya Belediye Başkanı Mehmet Sarı, "Topta deformeler oldu. Artık işlevini kaybetti. Biz de müze şeklindeki belediyemizin önüne sembolik olarak koyduk." dedi.
Sarı, Harşena Kalesi'ndeki top kulesine konulan ve kumandayla ateşlenen yeni top ile Ramazan geleneğini sürdürmeye devam edeceklerini ifade etti. Tarihi topun yerine teknolojik imkanlar kullanılarak yeniden benzer bir top arabası imal edilip kalede ki odaya yerleştirildi.
'1K, 2Y' TOPU
Kentte iftarda tek, sahurda ise 3 top atışı yaptıklarını belirten Sarı; "Amasya Kalesi'nden ateşlenen top atışıyla halkımız orucunu bozuyor. İftar vaktinde tek, sahur vaktinde ise 3 pare top atışı yapılıyor. Sahurda belli aralıklarla atılan ilk top atışı 'kalk', ikincisi 'ye', üçüncüsü ise 'yat' anlamına geliyor. Amasyalılar buna '1 K, 2Y' diyor. Yıllardır sürdürülen bu gelenekte kente farklı bir kimlik kazandırıyor." şeklinde konuştu.
TOPUN ÖZELLİĞİ
Bakır, kalay ve demir karışımı dökülen 758 numaralı topun 1,5 metre uzunluğunda olduğu, barut haznesinin hemen yanında 15x17 cm genişliğinde Sultan Abdulmecid tuğrası kazınmış, sağ mil üzerinde 44 rakamı, sol mil üzerinde de muhtemelen topun döküm yılı olan H.1269 (Miladi 1853) tarihi işlenmişti.
