Uçakta
yemek servisi başladığında uyuklayanlar uyanır, bir şeyler okuyanlar başlarını kaldırır, kendilerine doğru yaklaşan servis arabasından gözlerini ayıramaz, bir yandan da "Yanında ne içsem?" sorusuna yanıt ararlar. Uçakta can sıkıntısından mı, açgözlülükten mi, ne derseniz deyin, trolley sizin sıranıza ulaştığında, yolculuğun en mutlu anı başlar. Uçak yemekleri yeme içme dünyasının en gizemli alanıdır. Yemeğin nereden geldiği, kirli tabakların ne yapıldığı, piştikten bunca saat sonra yenen yiyeceklerin sağlığa zararlı olup olmadığı gibi zihinlerde oluşan sorular da yanıtsız kalır.
Geçende British Airways'in (BA) davetlisi olarak bir günlüğüne Londra Heathrow Havalimanı'ndaydım. Havalimanının hemen yanı başındaki Gate Gourmet'nin dev mutfaklarını Avrupa'dan küçük bir grup yemek yazarıyla birlikte gezip, uçak yolculuğunda ikram edilen yemekleri ve içkileri tattım.
Bu yaşıma geldim, uçmak kadar, uçak yemeklerinin yapılışını görmek de bana hâlâ heyecan veriyor. Singapur'dan Paris'e, İstanbul'dan Frankfurt ve Münih'e dek belli başlı uçak catering tesislerini gezdiğim halde British Airways'in her gün Londra'dan kıtalar arası 100 civarındaki seferinde sunulan ortalama 50 bin porsiyon yemeğin nasıl hazırlandığını görebilme düşüncesi bile birkaç gün öncesinden rüyalarıma girmeye başladı.
O gün Avrupa'nın 7 ülkesinden meslektaşlarımla sabah saat tam 11.00'de Heathrow'un 5 numaralı terminalinin çıkış kapısı önünde buluştuk. Herkesi aynı gün yaşadığı şehirden alıp 11.00'de belli bir noktada bir araya getirmek gerçekten başarıydı. Grup tamamlandığında kısa bir otobüs yolculuğuyla meydanın öbür ucunda uçaklara ikmal yapan Gate Gourmet'nin tesislerine ulaştık. Kale gibi korunan tesislere girip, tüm çalışanlar gibi biz de saçlarımızı bir bone altına gizleyip önlüklerimizi giydikten sonra tura başladık.
Bütün yiyecekler ilk aşamasından itibaren burada işlem görüp trolley denen hava geçirmeyen kutular içinde uçağa götürülüyor. Dünyada 122 mutfağı olan Gate Gourmet herhangi bir havayolu şirketine ait olmayan dünyanın en büyük uçak catering firması ve 1997'den bu yana British Airways ile birlikte çalışıyor. Heathrow'daki tesislerde ise yaklaşık bin kişi görev yapıyor.
Catering mutfaklarını gezerken bir makine düzeni içinde sürdürülen çalışmalar, hijyen kurallarının uygulanması ve sağlıklı ürünler hazırlamak için ne denli titizlenildiğini görmek beni hep mutlu etmiştir. Bir an, ülkemiz restoranlarının da bu tür tesislerin düzeyine geleceği günleri ne zaman görebileceğim sorusu aklımdan geçti.
Mutfak gezisinin ardından Gate Gourmet'nin restoranında o gün yaklaşık aynı saatlerde yola çıkacak Londra - Hong Kong seferinde First Class yolculara ikram edilecek yemeklerden derlenmiş bir tadım menüsünü, ardından da aynı yemeklerle birlikte sunulan şarapları tattık. Yemek yaklaşık dört saat kadar sürdü ve tek kelimeyle muhteşemdi. Ama siz bu satırları okurken Londra'dan Hong Kong'a gitmeye hazırlanan uçakta aynı yolculuğu tek gidiş olarak First Class koltukta yapmanın bedelinin 30 bin 265 TL olduğunu araştırıp öğrendim. Bu sebeple de yemeklerin ayrıntısına girerek sizi imrendirmek istemiyorum. Kuşkusuz ekonomi sınıfında bilet çok daha ucuz. Ama yemekler de ona göre. Kısacası her güzel şeyin bir bedeli var. Ya da daha avam deyişle, "Ne kadar ekmek, o kadar köfte!"
BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ?
Uzun mesafe yolculuklarında uçak ortalama 9 bin metre yükseklikte seyreder. Uçağın içindeki basınç ise yaklaşık 2500 metredeki kadardır. Bu yükseklikte koku ve tat alma duyularımız yüzde 20 ile yüzde 50 oranında hassaslığını yitirir. Bilimsel araştırmalar tatlı ve tuzlu tat algısının ortalama yüzde 30 azaldığını gösteriyor. Söz gelimi uçakta peynir pane servis edilse, tadı yeryüzündekinden çok farklı olacağı gibi, aynı miktarda tuzun algılanabilmesi için yüzde 30 oranında daha fazla tuz katılması gerekir.
Yüksek irtifada suyun kaynama derecesi değişir. Örneğin deniz kıyısında su 100 derecede kaynarken, 9 bin metrede sadece 66,6 derece yeterlidir. Uçak kabini 2500 metre yükseklikteki basınca göre ayarlandığı için kaynama burada 91 derecede gerçekleşir. Başka deyişle, uçakta, yeryüzünde içtiğiniz sıcaklıkta çayı hiçbir zaman içemezsiniz. British Airways bu nedenle geçtiğimiz yıllarda tadı en iyi uçakta çıkan özel bir çay harmanı üretmişti.
British Airways dünyanın dört bir yanında uçan uçaklarında günde ortalama 100 bin porsiyon yemek sunuyor. Başka deyişle havayolu yılda bütün dünyada 30 milyon yolcu taşıyor. Filosundaki her Boeing 747 uçağında bulunması gereken servis takımları toplam sayısı ise 3053 parça.
2012 yılında bu havayolu, uçaklarında 70 cl'lik 1 milyon 942 bin, 35 cl'lik de 9 milyon 998 bin şişe şarap servis etti. Bütün içkiler içinde en fazla kırmızı şarap içildi. Havalimanlarındaki yolcu salonlarında ise en çok tercih edilen içki beyaz şarap oldu.