Ergenlik; kişinin çocuksu davranışlarının yerini yetişkinlik davranışlarının alınmaya çalışıldığı, cinsiyete dair özelliklerin kazanılmaya başladığı, 'fırtınalı ve stresli' bir dönem olarak tanımlanmakta. Ergenlik erken olgunlaşan kızlarda ortalama 10-12 yaşları arasında görülürken erkeklerde 12-24 yaşları arasında görülür. Ergenlik öyle bir dönemdir ki, o her zaman sakin ve uyumlu olarak nitelendirdiğiniz çocuğunuzun yerine artık tedirgin, çabuk tepkiler gösteren, hemen sevinip- üzülen ve her şeyi sorun yapmaya çalışan bir genç gelir. Tepkilerini önceden kestirilemez ve anne babalar artık nasıl davranacağını bilemez olur. Nasıl davranacağı konusunda bilgi sahibi olmak için öncelikle ergenliği anlamalıyız. Bu hafta onlara bakacağız.
Ergenlikte duygular neden daha yüksek hissediliyor?
1.Her yaş, beraberinde farklı duyguları getirir. Ergenlik bu duyguların çok daha yoğun yaşandığı bir değişim dönemi olduğu için, bu yeni duruma uyum sağlamaya çalışan ergen de zihinsel ve davranışsal değişimler gösterir. Bu süreç elbette aileler ve ergenler için yorucu olur.
2. Çocukluk döneminden artık erken yetişkinlik alanına giren ergen, artık bu dönemin çocukluktan çok farklı olduğuyla yüzleşir. Ve artık çocuklukta işe yarayan düşünce ve duyguların bu dönemde hiçbir etkisinin olmadığı gerçeğiyle yüzleşir. Bu durumda yaşadığı duygusal gerginlik yıllardır kullandığı alışkanlıkların yerine artık daha uygun olan davranışların yerleştirilme zorluğuyla ortaya çıkar.
3. Ergenin ailesinin ve çevresinin yeni geliştirmeye çalıştığı bu davranışlarda gösterdiği tepkileri ergende güvensizlik yaratır. Bu güvensizlik durumuyla da ergen duygusallıkla başa çıkmaya çalışır.
4. Ergen ile anne babası arasında ister istemez kuşak farkı bulunmaktadır. Bu kuşak farkı kişinin duygu ve düşüncelerinin birbirlerinde çok farklı bir noktada olduğunu gösterir. Bundan dolayı da anne babanın kendi kuşağına uygun bir şekilde çocuğuna davranması, ergende ona çocuk muamelesi yapıldığı izlenimini yaratır. Davranış, duygu ve düşüncelerinden ötürü de kendisine çocuk gibi davranıldığını düşünen ergen isyan etmeye başlar.
Kuşak farkından ötürü anne-baba ergen zihnini anlamakta zorlanır.
5. Ergenliğin başarılı bir şekilde atlatılması için aslında çocukluk dönemi bir ön hazırlayıcıdır. Çocukluk döneminde anne ve babasıyla doğru bir iletişim ve duygu aktarımı sağlamış çocuk-ergenlik döneminde de ailesiyle aynı iletişimi sağlayacak olduğundan ötürü bu dönemi çok daha sağlıklı bir şekilde atlatır. Ailesi çocukluktan itibaren ona doğru bir rehberlik sağladığı için ergenlikte de problemlerle çok daha sağlıklı bir şekilde başa çıkmayı öğrenmiştir.
6. Ergenlik hayat ile ilgili önemli kararların alındığı bir döneme de denk gelmektedir. Bu dönemde aile tarafından ergen bir kimliğe sahip olduğu hissettirilmeli, sosyal yaşamında ve hayatında yapacak olduğu seçimlere dair cesaretlenmeli ve desteklenmelidir.
7. Ergenlikte yeni bir döneme ve yeni bir çevreye uyum zorlaşmaktadır. Ve toplum bunun kısa sürede gerçekleşmesini bekler. Fakat yeni bir çevreye uyumun her yaş için ne kadar zorlu olduğu unutulmamalıdır.
ANNE-BABALARA KILAVUZ
Anne babalar ergenlik döneminin gelmesinden ciddi bir endişe yaşamaktadır. Nasıl davranacakları, nasıl düşüneceklerini bilemezler. Aşağıda bu dönemde anne ve babaların nasıl davranması gerektiğine dair destek maddelerini bulabilirsiniz.
1. NE DEMEK İSTEDİKLERİNİ GERÇEKTEN DİNLEYİN: Dinlemiş olmak ile gerçekten anlamak için dinlemek arasında büyük fark bulunur.
Çoğu zaman dinliyorum dediğimizde aslında karşımızdakini dinlemekten çok, zihnimizde karşımızdaki insana karşı cevap üretirken buluruz kendimizi.
Anlamak ve sağlıklı bir iletişim kanalı oluşturabilmek için önce ergen aktif dinlenmelidir. Çocuğunuzdan tamamen farklı bir görüşte olsanız bile ona saygı duyduğunuzu ona göstererek onu dinleyin.
2. KENDİ TETİKLENMELERİNİZİ ANLAYIN: Çocukların karakter özelliği olan bazı tutum ve davranışlar ebeveynin dünyasında bazı durumlar için tetikleyici olabilir. Örneğin ergen kendi fikirlerini savunabilen biriyse ebeveyni bunu aykırılık olarak görüp bu durumu engellemeye çalıştıkça çatışma yaşanabilir. Sizi rahatsız eden bir durum ile gerçekten kızılması gereken durumları birbirine karıştırmayın.
Bu duruma kızacak olduğunuzda da kızgınlığınızın tümünü çocuğunuza karşı değil çocuğunuzun gerçekleştirmiş olduğu uygunsuz davranıla yönelik sürdürün.
3. UNUTMAYIN, BU BİR SÜREÇ: Ergen çocuğunuzun fikirleri, duyguları, görünümü her ne kadar size uygun olmasa da ona bunu sürekli yansıtmaktan ve eleştirmekten kaçının. Unutmayın bu dönem geçici ve ergen çocuğunuz farklı denemeler yaparak kendi karakterini oluşturmaya çalışıyor. Daha önemsiz olan konuları görmezden gelmeye çalışın. Elbette anlaşamadığınız konularda sizin nasıl düşündüğünüzü ve hissettiğinizi çocuğunuzla paylaşabilirsiniz ancak bu durumu paylaşırken çocuğunuzun sizden farklı düşünebileceğini yok saymayın.
4. TAKDİR EDİP, ONAYLAYIN: Çocuğunuzun istek ve hayallerine saygı gösterin. Onu gerçekten çaba gösterdiği konularda takdir edin, onaylayın. Ergen, ailesi tarafından ne kadar saygı ve kabul gördüğünü hissederse o kadar sakin olacaktır.
5. ORTA NOKTADA BULUŞUN: Ergen çocuğunuzla bir konuda fikir ayrılığına düştüğünüzde her ikinizin de kabul edebileceği orta bir noktada buluşma sağlayın. Hiçbir şekilde bir uzlaşma sağlanamıyorsa da uzlaşamadığınız konusunda uzlaşın.
6. AKIL VERMEKTEN UZAK DURUN: Birinin sürekli size "Ben senin yaşındayken şöyle yapardım böyle davranırdım" demesi size nasıl hissettirir? Elbette iyi hissettirmeyecektir.
Bundan ötürü de ergen çocuğunuza bu tarz bir yaklaşım iyi gelmeyecektir.
Emin olun onun yaşındayken siz de onun benzeri bir şekilde davranmak istediniz.
7. ÇOCUĞUNUZUN SİZE ELEŞTİRİLERİNİ CİDDİYE ALIN: Ergen çocuğunuz ona çok müdahale ettiğinizi, eleştirdiğinizi, kendisi olmasına izin vermediğinizi mi söylüyor. Kendi çerçevenizden bu durumlara ne kadar uygun davranıp davranmadığınızı gözden geçirin. Çocuğunuzun eleştirilerini dikkate alın.
8. RUH HALİNİN DEĞİŞMESİ ÇOK DOĞAL, NORMAL KARŞILAYIN: Ergenlik hormonal değişimlerin hem hızlı hem de büyük değişimler gösterdiği bir dönemdir. Bu dönemde ani ruh değişimlerinin yaşanması ergende kaygı yaratır ve bu durumla mücadele etmeye çalışır. Bu durumun çoğu zaman elinde olmayan hormonlarla birlikte olduğunu anlayışla karşılamaya çalışın.
Adil ve tutarlı olun
Ergenlik dönemi boyunca çocuğunuza adil ve tutarlı bir davranım gerçekleştirdiyseniz onların alanına saygı duyup, fırsat verdiyseniz ergenlikten ve sizinle olan ilişkisinden pozitif bir şekilde çıkan ergen yetişkinlik döneminde de bu sosyal başarıyı sürdürecektir.
