"Sağlam kafa, sağlam vücutta bulunur," diyenler yanılmıyor. Çocuğunuzun hayatta başarılı olmasını istiyorsanız sporla ilgilenmesi için teşvik etmelisiniz. Onlarca farklı seçenek arasında, çocuğunuzun ilgisini çekecek, onu motive edecek bir spor dalı elbette mevcuttur. Ama spora başlamak kadar doğru yaşta başlamak da önemli. Sizler için hangi spora hangi yaşta başlanması gerektiğini araştırdık. Anadolu Sağlık Ataşehir Tıp Merkezi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı ve Spor Hekimliği Doçenti Dr. Tolga Aydoğ bu konuda faydalı bilgiler verdi.
- Hangi spor çocuklar için ideal?
- Bu sorunun cevabı ailelerin spora bakışı ile ilgili. Öncelikle çocuğun isteği çok önemli, çocuk bir spor dalına bağlanıp kalmak mı istiyor? Yoksa bir takım sporları denemek mi? Biz bu amaçlar için ne kadar vakit ve para harcamayı düşünüyoruz? Çocuğunuzu çalıştıran antrenörün amacı ne? Sizin amacınız ile örtüşüyor mu? Çocuğunuz spor yaparken eğleniyor mu? Spor yapacağı günleri iple mi çekiyor yoksa sizin zorunuzla mı gidiyor? Spor yaptığı salon, saha ya da havuz uygun mu? Doğru spor seçimi biz hekimlerin önerilerine değil ailelerin bu sorulara vereceği yanıtlara bağlı. Tabii ki seçilecek sporun çocuğun yaşına, cinsiyetine, yeteneğine ve daha da önemlisi fizyolojik yaşına uygun olması gerekir. Çocuklar kronolojik (takvimsel) yaşlarına göre aynı olsa da, kendi fiziksel, beyinsel ve olgunlaşma düzeyine göre farklı oranlarda gelişir ve büyür. Biliriz ki ufak yaşlarda üç-beş ayın bile önemi vardır, çocuğun gelişiminde.
- Çocuklar için ne düzeyde spor uygundur?
- Burada karar çocuğun, ailenin ve antrenörün tutumuna bağlı olarak şekillenir. Çocuğun gerçekten yarışmacı olmak isteyip istememesi, antrenörün çocuklara karşı tutumu, kuralları uygulayıp uygulamadığı, onlara doğru alışkanlıklar vermek için çabalayıp çabalamadığı (kazanmayı her şeyin üstünde tutması gibi), göz önüne alınmalıdır. Tabii ki bir takıma üye olmak çocuğu çok olumlu yönde etkileyecektir. Ama aslında çocuğun ve ailesinin sadece sporcu olmak için çabalamaması, birçok yönünü geliştirmek için uğraşması gerekir. Bunun için çocuk öncelikle okuldan uzaklaşmamalı ve arkadaşları ile beraber sinema, tiyatro, müzik gibi sosyal faaliyetlere de katılmaya çalışmalıdır.
- Spor dalı seçerken kızlar için farklı mı düşünmeli?
- Kızlardaki önemli fark bebeklik dönemi sonrası tüm evrelerin kızlarda daha hızlı oluşmasıdır. Bu kızların daha erken dönemde yarışmacı sporcu olmalarına olanak sağlar.
- Aşırı antrenmanlar çocuğu zorlar mı?
- Aşırı yüklenmelerin çocukların sadece kasiskelet sistemini değil tüm sistemlerini olumsuz etkileyebilir. Aşırı yüklenme, özellikle kas-iskelet birleşim yerleri, büyüme kıkırdakları ve büyüme plaklarını olumsuz etkileyebilir. Büyüme kıkırdakları ve plaklarının kapanması 8-24 yaş arasında devam etmektedir ve bu büyüme belirli bir sıra dâhilinde olur. Örnek olarak topukta büyüme plağı 8-10, dizde büyüme plakları 13-15, kalça etrafı ise 18-25 yaşlarında kapanıyor ve bu yaşlarda bu bölgeler yaralanmaya duyarlı oluyor.
- Çocuklarda terleme yetişkinlerden farklı mıdır?
- 7-10 O altı ve 40 O üstü sıcaklıkta çalışılmadığı sürece belirgin sorun yaşanmaz. Aslında çocuklar daha fazla terleme bezi içermelerine rağmen, terleme kapasiteleri yetişkinlerin yüzde 40'ıdır. Bu durum normal aralıkta çalışırken belirgin sorun yaratmaz.
Takvim yaşına göre spor
2-3 yaş: Sadece koşma, yakalama, zıplama gibi temel hareketleri yapabilirler. Dolayısı ile aile bireyleri ve arkadaşları ile oyunları seçmelidir aileler. Bu amaçla bahçede koşma, yürüme, dans etme, suda gözetim altında oynama ve ciddi deneyimli kişiler eşliğinde jimnastik seçilebilir.
4-6 yaş: Dans etme, yüzme, jimnastik, ip atlama, elim sende, sek sek, üç tekerlekli bisiklete binmeyi yapabilirler. Bu yaşta çok deneyimli kişiler eşliğinde yüzme ve jimnastiğe başlanılabilir. Altı yaşından sonra çocuklarda güvenli ve kontrollü hareket yapma yeteneği gelişir ve spor tercihleri yavaş yavaş oluşmaya başlar.
7-10 yaş: Jimnastik, yüzme, futbol, basketbol, voleybol, hentbol, bisiklet, tenis yüzme gibi sporlarla ilgili temel eğitime ve bunların birleşimini içeren sporlara başlayabilirler. Eğer çocuk sadece basketbol oynanan bir spor kulübüne gidiyorsa, çocuğa basketbolun tüm detayları yavaş yavaş verilmeye çalışılır. Ama asıl yapılması gereken çocuklara tüm toplu sporları içeren oyunlar oynatıp, onların el-göz ve hareket koordinasyonunun geliştirmesini sağlamaktır.
10 yaş sonrası: Daha önceki yaşlarda başladıkları sporları daha organize olarak yapmaya devam ederken, atletizm, güreş ve küreğe başlayabilirler. Birkaç yıl sonra ise boks, tekvando, karateye başlamak uygundur. Bu sporlara daha erken de başlanabilir, ama yine direk bu sporlara değil onların alt yapısını oluşturacak esneklik, denge ve koordinasyonlarını geliştirecek temel hareketleri içeren bir antrenman uygundur.
