1-SURİYE'DE PYD'Yİ BU NOKTAYA HANGİ GÜÇLER GETİRDİ?
2011 Mart ayında başlayan şiddet sürecinde Esat rejimi, ayaklanan halka karşı silah kullanırken, ülkenin kuzeyindeki kentleri PKK'nın Suriye uzantısı PYD'ye bıraktı. PYD, kuzeyden çekilen rejim askerlerinden boşalan bölgelerde kolluk kuvvetleri oluşturarak bugün kantonlar kurarak hakimiyet ilan ettikleri o bölgelerde silahlı olarak güçlenmeye başladı.
2-ESAT DIŞINDA PYD'YE BAŞKA KİMLER DESTEK VERİYOR?
PYD 2011'den beri devam eden şiddet sürecinde Esat rejimiyle hiç karşı karşıya gelmedi, muhaliflerle ve Nusra cephesiyle dönem dönem çatışmaları oldu, 2014'te Kobani'de DAEŞ'le çatışmaya başlamasının ardından Batı'nın da PYD'ye ciddi bir destek verdiğini gördük. PYD hem Esat rejimi hem de Batı'dan aldığı destekle Suriye'de en az DAEŞ kadar güçlü bir konuma sahip olmak istiyor.
3-TÜRKİYE'NİN SURİYE SINIRI PYD'YE Mİ BIRAKILIYOR?
Türkiye'nin Suriye sınırının büyük noktasında Türkiye'ye ya DAEŞ ya da PYD komşuluğunu dayatıyorlar. Oysa Rakka dahil o sınırların büyük oranda çoğunluğu 2013'e kadar muhaliflerin elindeydi. Ancak Suriye'deki iç savaş, önce DAEŞ ardından PYD'nin kuzeydeki faaliyetlerini arttırmasıyla bambaşka bir boyut kazandı.
4-SURİYE'DEKİ SAVAŞTA İRAN'IN KONUMU?
İran başından bu yana kayıtsız şartsız Suriye rejiminin yanında duruyor. Bu asla değişmedi, değişmesi de pek mümkün görünmüyor. İlle de Esat olarak olmasa da İran'ın rejimin ayakta durması adına bu savaşta sonuna kadar gideceği bir gerçek var ortada.
5-HİZBULLAH SURİYE'DE NE YAPIYOR?
Hizbullah, İran'ın talimatıyla Suriye'de. 2013'te muhalifler Kusayr bölgesini almış, Hizbullah oraya saldırmıştı, şimdi benzer çatışma ortamı Şam'ın kuzeyindeki Zabadani'de yaşanıyor. Çünkü Kusayr, Şam-Lazkiye bağlantısının ortasındaydı yani rejimin Rusya'dan gelen silahların taşındığı Lazkiye limanıyla arasındaki bağlantı Kusayr üzerinden kuruluyor. Zabadani ise Şam-Beyrut karayolu üzerinde, yani rejimle Hizbullah arasındaki bağlantı oradan geçiyor. Bu nedenle İran Devrim Muhafızları ve Hizbullah, tüm güçleriyle 2 aydır Zabadani'ye saldırıyor.
6-İRAN VE HİZBULLAH'IN FİLİSTİN-İSRAİL MESELESİNDEKİ DURUŞUNA NE OLDU?
İran da Hizbullah da bugüne kadar İsrail karşıtlığıyla Ortadoğu'da prestij kazanmış güçlerdi. Ama Suriye savaşıyla birlikte İran da Hizbullah da Filistin davasını neredeyse unuttu. Bunda Filistinlilerin de Esat rejiminin karşısında olmasının payı var. Zira Hamas bu nedenle Şam'dan ayrıldı, şu an İslami Cihat örgütü de Yemen'deki Husi hareketine destek vermediği gerekçesiyle İran tarafından kara listeye alındı. Mesela geçen yıl İsrail'in Gazze saldırıları sırasında 52 gün boyunca 2 bin 200 Filistinli İsrail tarafından katledilirken, Hizbullah'ın gıkı çıkmadı, İsrail Gazze'de Filistinli öldürürken, Hizbullah Suriye'de rejim karşıtlarına saldırıyordu.
7-İSRAİL'İN ÇIKARLARIYLA BULUŞAN NOKTALAR NELER?
Özellikle Esat rejiminin İsrail ile örtülü bir ittifak içerisinde oldukları bir gerçek var. Mesela Golan'da, işgal altındaki Golan yani Suriye-İsrail sınırında ne zaman bir muhalif güç faaliyet arttırsa İsrail hemen devreye giriyor. Zaten İsrail Golan özelinde ve rejimin kimyasal silahlara sahip olması noktasında hep Esat'tan yana tavır aldı bu süreçte. Çünkü Golan'da Esat varsa İsrail için güvenlik problemi yok demektir aynı şekilde kimyasal silahlar Esat'ın elindeyse yine İsrail için güvenlik problemi yok demektir ama Golan'a muhalifler girerse, Esat'ın kimyasal silahları başkalarının eline geçerse o zaman İsrail anında tepki gösterir çünkü Esat'lı Suriye İsrail için bir tehlike değildir, İsrail bu duruma böyle bakıyor.
8-DAEŞ'İN SURİYE'DEKİ HEDEFİ NEDİR?
Petrol ve su kaynaklarıyla gelir oluşturup bir güç kazandılar, sonra muhaliflere saldırdılar. Attıkları adımların tamamının Esat rejiminin işine yaradığını gördük. Mesela geçtiğimiz Nisan ayında muhalifler İdlip'i ele geçirmiş, Halep'te son viraja gelmişken, DAEŞ Palmira ile yeni saldırılar başlattı. Palmira Esat'ın kontrolündeydi, İran ve Esat, "DAEŞ bize saldırdı" algısıyla tüm dikkatleri o noktaya çekti hemen sonrasında DAEŞ, Tel Abyad'da saldırdı, Arap şehri Tel Abyad kısa süre sonra PYD'nin eline geçti. Kobani'de de benzer duruma tanık olduk, DAEŞ muhaliflere saldırarak Esat'ın işini kolaylaştırıyor, PYD ile çatışarak da Suriye savaşını farklı bir noktaya getiriyor.
9-DAEŞ'İN PETROLÜNÜ KİMLER ALIYOR?
Burada çok ciddi bir yalan haber kampanyası var. Bunu bizdeki paralel medya da dile getiriyor, Batı medyası da. Yani DAEŞ petrolünün Türkiye'ye satıldığı iddiası. Bu tamamen gerçek dışı çünkü Arap medyasını iyi takip edenler şunu bilirler ki, DAEŞ'in petrolü Esat rejimine satılıyor oradan da Lübnan Hizbullah'ına gidiyor. Burada da DAEŞ'in farklı bir koldan Esat, İran-Hizbullah üçgeninde bir ittifak halinde olduğunu söyleyebiliriz.
10-SURİYE'DEKİ İÇ SAVAŞ BÖYLE DEVAM EDERSE KİMLER KAZANIR?
Şiddet sürecinde şu an gelinen noktayı değerlendirecek olursak, İsrail yanı başında 4,5 yıldır yanan ateş çemberinden zerre kadar zarar görmemiştir. İran ve Hizbullah Ortadoğu'da Araplar nezdinde prestij kaybetmişlerdir ancak her ikisi de hem Irak, hem Lübnan hem Yemen'deki Şii faaliyetleriyle Suriye'yi de ekleyerek Ortadoğu'daki 4 ülkede bir İran egemenliği kurmuşlardır. Bununla birlikte PKK ve PYD bu gelinen noktada güç kazandılar ve ciddi Batı desteği aldılar.