Ödemiş Yıldız Kent Arşivi ve Müzesi (ÖYKAM) Müdürü Prof. Dr. Engin Berber, İzmir Yangını ile ilgili 20 yıllık araştırmalarını bir kitapta topladı. ÖYKAM yayınlarından çıkan "İzmir Yangını Hakkında Ön Rapor" adlı kitapta İzmir Yangını ile ilgili daha önce hiç bir yerde yayınlanmamış belge ve resimler bulunuyor. İlkleri bir araya getiren kitapta sadece İzmir Yangını değil, Ödemiş'e bağlı Birgi Beldesi'nin Rumlar tarafından yakılması ve yine 1917 yılında Selanik'te çıkan yangınla ilgili de bilinmeyen gerçekler de yer alıyor. Türkçe ve İngilizce olarak iki ayrı dilde basılan kitap yurtdışındaki birçok araştırma merkezine de gönderilecek. Kitabın birçok spekülasyonlara sebep olan ve üzerinden 91 yıl geçmesine rağmen hala tartışılan İzmir Yangını konusunda uluslararası boyutta büyük ses getirmesi bekleniyor. ÖYKAM Müze yayınlarından çıkan "İzmir Yangını Hakkında Ön Rapor" adlı kitap hakkında bilgi veren Prof. Dr. Engin Berber, hazırlanan kitabın bugüne kadar ortaya çıkmamış ilkleri bir araya getirdiğini söyledi. Berber, kitapta sadece İzmir Yangını'nın değil, 2-3 Eylül 1922 yılında Ödemiş'in Birgi beldesinde Rumların çıkardığı yangın ile yine İzmir Yangını'ndan beş yıl önce 1917'de Selanik'teki büyük yangının da tarihsel gerçekliklerini ortaya koyduğunu belirtti. Berber, "Bu kitapta ilkleri yayınlıyoruz. Örneğin Kurtuluş Savaşı yıllarında geri çekilirken köyleri yakan bir Yunan askerinin itirafını ilk kez bu kitapta var. 1922 yılında İstanbul'daki Hüsnü Tabiat Matbaasında Fransızca yazılmış bir kitabın dış kapağına kendi el yazısıyla yazdığı bir notta açıkça "Biz yaktık" diyor. Bu askerin birliği belli, memleketi belli, ismi soyadı belli... Bu belgeyi bir açık artırmadan satın aldım. Çok önemli bir belge" dedi.
ZİHİNLER BULANDI
Kitabın "İzmir'i Türkler yakmadı" demek için yazılmadığını da belirten Berber, "Uzun yıllardır bu konuda bir kitap yazmayı düşünüyor ve malzeme topluyordum. Bu benim İzmir Yangını ile ilgili son değil, ilk kitabım. O yüzden "Ön rapor" başlığını koydum. Bunun bir de son raporu gelecek" dedi. İzmir Yangını konuda yeterince bilgi ve belgeye sahip olmadan yazanlara da gönderme yapan Berber, bu işin böyle yapılamayacağını göstermek için bu kitabı kaleme aldığını söyledi.
Ermeniler yaptı
Kitabın sonuç bölümünde İzmir Yangını'nın çıkış sebebini bazı Ermenilere dayandıran Berber, "Ben İzmir Yangını'nı Ermenilerin çıkardığı kanaatindeyim. Evlerini yabancı şirketlere sigortalatmış Ermeniler'in bu işin temel aktörleri olduğunu düşünüyorum. Bu kişilerin yangından hemen sonra sigorta şirketlerine dava açtıkları biliniyor. "Yakayım da sigortadan para alayım" düşüncesiyle hareket etmiş olabilirler" diye konuştu.