Galen yalnızca Anadolu ve akdeniz coğrafyasını değil. bütün Orta Doğu'yu ve İslam dünyasını da etkilemiştir. Doğu'nun Lokman Hekimi ne ise Galen de Anadolu ve Kuzey Akdeniz'de odur. Ve İslam aleminde Calinus olarak bilinir. İbn-i Sina ve Davut Antaki'nin kitaplarında Galenizm'in etkileri görülür. Calinus adıyla tanınan Galen'in 9. yüzyılda 129 eseri Arapça'ya kazandırıldı. 13. yüzyılın ünlü Arap hekimi İbni Ebu Üseybia, Galen'nin eserlerini Arapça'ya çevirdi. Onu etibbai'l- kibari'l-muallimîn (Tıp bilginlerinin en büyüğü/ Hocalar hocası) olarak niteledi. Galen'in felsefe konusundaki düşünceleri, tek Tanrılı dinlerle bağdaşıyordu. Daha çok köleler ve yoksullar arasında yayılan Hıristiyanlık ilgisini çekiyordu. Bu nedenle Galen'in ilmi araştırma ve tezleri İslâm dünyasında da kabul görmüştür. Müslüman filozof ve hekimlerin yanı sıra Türk ve divan edebiyatında da Bokrat (Hipokrates) ile birlikte aşk hastalığına çare bulan hekim olarak anılır. Aşk Sultanı Mevlâna dizelerinde ona şöyle yer verir: "Ey devayı nakhvet-u namus-ı ma Ey tu Eflatunu Calinusı ma" (Ey kibrimizin kabalığımızın devası / Ey sen bizim Eflatun ve Calinusumuz) Yunus Emre, "Hak Bir Gönül Verdi Bana" şiirinde Galen'i, Lokman Hekim'le birlikte anar. "Bir dem cehaletde kalır Hiç nesneyi bilmez olur Bir dem dalar hikmetlere Câlinus u Lokman olur"
***
17. yüzyıl divan edebiyatı şairlerinden Fehîm de, Galen'in aşktaki önemli yerini belirtir: "Çeşm-i bimarındadır derman sana ey mürde can Kanda cellâd-ı ecel üstad-ı Calinus olur" (Ey ölüye dönmüş âşık, senin dermanın sevgilinin süzgün gözüdür. O gözler ecel cellâdı olmak yerine sanki hekim Calinus olmuştur.)
TANITIMA KATKI
Kadim dönemde İzmir'i aydınlatan kandiller arasında önemli bir yeri olan Bergamalı Galen'i, EXPO 2020 gündemine oturtmak, yazı, sempozyum ve belgesellerle tanıtmak çabalarımıza katkı sağlayacaktır. Geçmişte olduğu gibi İzmir'i "Dünyanın sağlık merkezi" yapmak; sadece EXPO için değil, gelecekte şehrimizin layık olduğu yaratıcı konuma gelmesi için de gereklidir. Herkese sağlık dileklerimle...