İnsan hayatı için kanın önemini neredeyse birçoğumuz biliyoruz. Vücudumuzun herhangi bir yeri en ufak şekilde bile kanasa panik olup hemen kanı durdurmaya çalışırız ya da önemli bir yaralanmada çok kaybından dolayı kana ihtiyacımız olabilmektedir. Kanın görevleri ve özelliklerini incelediğinizde aslında sadece bunlarla sınırlı kalmayıp birçok farklı alanlarda da insan sağlığını koruduğunu göreceksiniz. Kan neden pompalanır, nasıl üretilir ve ne işe yarar gibi farklı konu başlıklarını ele aldık. Kanı genel özellikleri ile incelemeye başlayalım.
Kanın içeriğini incelediğimizde, karşımıza %50-60'ı plazma olarak adlandırılan sıvıdan ve %40-50'si ise kan hücrelerinden oluşmaktadır. Buradaki hücrelerin insanların yaşamı için önemi büyüktür. Bunlar; alyuvar, akyuvar ve trombositler adı verilen 3 ana hücreden oluşmaktadır.
Bu kan hücreleri ve plazmadaki proteinler sayesinde kanın insan vücudunda bazı görevleri bulunmaktadır. Öncelikle dışarıdan alınan oksijen ve dışarı atılması gerekilen karbondioksiti görevli dokulara götürerek hücrelerin yaşam döngüsü devam ettirmektedir. Bunun yanında içerisindeki besinler ile dokuları beslemektedir.
Kanın pek bilinmeyen görevlerinden biri de vücut ısısını dengelemesidir. Bunun yanında su ve tuz dengesinin korunmasını da sağlamaktadır. Bunlara ek olarak vücuda giren yabancı maddelerin uzaklaştırılması için fagositoz yeteneğine sahip hücreler ile bağışıklık sağlamaktadır. Ayrıca vücuttaki asit baz dengesini de içerisinde barındırdığı tampon maddeleri ile sağlayabilmektedir. Bazı görevleri ve özellikleri şu şekilde sıralayalım:
Kan hücreleri vücutta kemik iliğinde üretilirler. Kemik iliği bazı kemiklerin içinde bulunan süngerimsi bir yapı diyebiliriz. Hepsi " Kök hücre –Stem Cell" denilen bir hücreden köken alırlar ve kemik iliğinde hematolojik kök hücreler bulunmaktadır.
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi kanın vücuttaki en önemli görevi besin ve gaz taşıması yapmasıdır. Bu açıdan baktığımızda kanın bir şekilde itici güç ile bu maddeleri dokulara ulaştırması gerekmektedir. Bunu da vücudun birçok yerinde bulunan damar sistemi ve kalp sayesinde yerine getirmektedir.
Kalp, damarların içerisinde bulunan kanı yapısındaki kulakçıklar ve karıncıklardaki kaslar sayesinde kasılıp gevşeyerek pompalar. Eğer bu pompalama işlemi olmasaydı yerçekimi sayesinde vücuttaki kan durmadan aşağı doğru akacaktı. Bu nedenle kalp sayesinde vücutta istenilen yerlere kan pompalanabilmektedir. Bu sayede hücreler gerekli besin ve oksijeni elde edebilir ve metabolik atıkları da geri kana verebilir.
Kanın %40-50'sini oluşturan kan hücreleri 3 tanedir:
