Arap Baharı'nın başarıyla tamamlandığı tek ülke olarak kabul edilen Tunus'taki Nahda Hareketi'nin lideri Raşid Gannuşi, "İslam Devletinde Kamusal Özgürlükler" isimli kitabı üzerine bir konuşma yapmak için MÜSİAD'ın konuğu olarak İstanbul'a geldi.
Gannuşi Haberturk'e verdiği söyleyişide önemli konulara değindi. İşte o açıklamalrın bir bölümü;
- Yıllardır, demokrasi ile İslam arasındaki ilişki tartışılıyor. 2000'li yılların başında Batı ılımlı İslam'ı destekler görünüyordu. Fakat zaman içinde Mısır örneğinde gördüğümüz gibi, ılımlı İslamcılara olan açık desteklerini geri çektiler. Bu politika değişiminin nedeni nedir? Politik İslam demokrasiyi adapte etmek konusunda sınıfta mı kaldı? Yoksa Batı bölgesel çıkarları uğruna strateji mi değiştirdi?
Bazı insanlar Arap Baharı'nın sonsuza kadar yükselerek gideceğini zannetti. Oysa devrimlerin tarihine bakarsanız iniş-çıkışlar görürsünüz. Mesela Türkiye'de inkılapların ilanından bu yana bir sürü problem yaşandı. Fransa'da ve Amerika'da da demokrasi bugünkü durumuna kolay gelmedi. Ortadoğu'da da benzer şeyler yaşanabilir. "Arap Baharı bitti" diyorlar, hayır bitmedi, devam edecek...
- "Arap Baharı sadece Tunus'ta başarılı oldu" tezine katılmıyorsunuz yani...
Bunu söylemek yanlış olur. Bazı ülkeler daha komplike sistemlere sahip. Arap Baharı halen devam eden bir süreç, yükselişler ve düşüşler yaşansa da sonunda bu sürecin demokrasi ile sonuçlanacağını düşünüyorum.
- Sizce Mısır'da Müslüman Kardeşler'in başarısız olma nedeni neydi? İktidarda oldukları dönemde muhalefet karşısında sizin gibi davransalardı darbeyi engelleyebilirler miydi?
Müslüman Kardeşler'in geleceği demokrasinin geleceğine bağlı. Ben Mısır'da demokrasinin galip geleceğine inanıyorum. Mısır'da tek çare bütün Mısırlıları diyalog yoluyla bir araya getirebilmek. Bir kesimin diğer kesimi dışlamasıyla bu iş yürümez. Londra'ya ziyaretim sırasında Sisi ile görüştüm. Kendisine Müslüman Kardeşler'i sorduğumda farklı bir cevap verdi ve Müslüman Kardeşler'in Mısır'ın parçası olduğunu söyledi. Bu doğru bir adım, umarım devamı gelir. Şunu da belirtmeliyim, Mısır ile Tunus arasındaki fark sadece Nahda ile Müslüman Kardeşler arasındaki farktan ibaret değil. Mısır jeopolitik ve stratejik olarak önemi yüksek bir ülke. İsrail'e yakın. Ordusu çok güçlü. Oysa Tunus küçük ve homojen bir ülke. Ordu da güçlü değil...
BATI MEDYASININ İKİYÜZLÜLÜĞÜ
"BATI MEDYASI ERDOĞAN HAKKINDAKİ FİKRİNİ NEDEN DEĞİŞTİRDİ ANLAMIYORUM"
- Yasemin Devrimi'nin başlangıcında, Batı İslam ve demokrasi konusundaki samimiyetinizi sorgularken, siz
"Türkiye'yi ve Erdoğan'ı örnek alıyoruz" demiştiniz. Aradan geçen sürede sekülerler ve Batılı elitler Erdoğan'ı baskıcı ve otoriter olmakla eleştirirken, sizi toleranslı ve çoğulcu davranışlarınızdan ötürü takdir ettiler. Bu zihniyet değişimini nasıl yorumluyorsunuz?
Batı medyası Erdoğan hakkındaki fikrini neden değiştirdi, ben de anlamıyorum. Ona "Diktatör" diyecek kadar ileri gitmeleri anlaşılır gibi değil. Hatta onlara "Erdoğan'a neden 'Diktatör' diyorsunuz?" diye çok sordum. "Darbe yaparak mı geldi?" diye soruyorum, "Hayır" diyorlar. "Seçimlerde hile mi yaptı?" diye soruyorum, "Hayır" diyorlar. "Bazı olayların üstünü örtüp yasakladı mı?" diye soruyorum, "Hayır" diyorlar. "Seçimlerde düşmanlık mı yaptı?" diye soruyorum, "Hayır" diyorlar. "Kendi rakiplerini mahkûm etmek için hapishaneler mi kurdu?" diye soruyorum, "Hayır" diyorlar. Ben yönetimin başında değilim, karar vermeyi bıraktım. Yönetimin başında olmadığım için Batı bana böyle iyi davranıyor olabilir.
- Peki, Batı'nın Nahda Hareketi'ne karşı davranışında bir değişiklik seziyor musunuz?
Demokrasiye ve sivil topluma katkılarından dolayı Tunus'a Batı tarafından pek çok ödül verildi. Tunus Ulusal Diyalog Dörtlüsü, Nobel Ödülü aldı. Geçen hafta New Yok'ta Uluslararası Kriz Grubu, Nida ve Nahda Partisi arasındaki diyaloğu takdir etmek üzere Essebsi ve benim onurumuza bir yemek verdi. Daha önce İngiltere'de Chatnam House'dan ve Almanya'dan da ödüller almıştık. Kısacası Tunus'un demokrasiye geçiş sürecini herkes destekliyor. İslam ve demokrasinin uyumuna dayanan Tunus demokrasi modelinin başarısının, IŞİD gibi İslam'ın kötü uygulamalarına alternatif oluşturduğunun farkındalar. Umarım Türkiye'ye baktıklarında da aynı dersi çıkarırlar.
"DAVUTOĞLU, HZ. MUHAMMED GİBİ ALÇAKGÖNÜLLÜ"
- Türkiye'deki seküler kesim 1 Kasım seçim sonuçlarını şaşkınlıkla karşıladı. Önümüzdeki süreçte iktidarın toplumu kutuplaştırmasından endişe ettiklerini söylüyorlar. Kendi ülkesinde toplumsal uzlaşıyı her şeyin üstünde tutan bir lider olarak, AK Parti'ye ve Türk insanına ne önerirsiniz?
Seçim sonuçları için bütün Türk halkını tebrik ediyorum. Sadece AK Parti kazandığı için değil, demokratik seçimleri hakkıyla yerine getirdikleri için... Türkiye'de demokratik seçimlerin başarıyla işlemesi Ortadoğu'da demokrasinin gelişmesi için de çok önemli... Eminim Arap Baharı'nı destekleyen herkes, Türkiye'deki seçim sonuçlarına sevinmiştir. Türkiye ve dolayısıyla bölge üzerinde kötü oyunlar oynamaya emel edenler ise büyük bir üzüntü yaşamıştır. Başbakan Davutoğlu'nun seçim gecesi yaptığı konuşmayı dikkatle takip ettim. Sevincin zirvesinde olmalarına rağmen alçakgönüllüğü elden bırakmadılar. Sadece onlara oy verenler değil tüm Türkiye için çalışacaklarını söylediler. Mekke'nin fethinden sonra kısa bir ayet inmiş, Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed'e, bu zafer karşısında alçakgönüllü ve mütevazı davranması emredilmişti. Görüyorum ki Başbakan Davutoğlu da Peygamber'in yolunda ilerliyor... Bundan sonra Türkiye'de insanlar arasında birliktelik sağlanacağını görüyorum.
"ÖNEMLİ OLAN TOPLUMSAL UZLAŞIDIR"
- Liderliğini yaptığınız Nahda Hareketi'nin, teoride ve söylemde ılımlı görünse de pratikte radikal İslam'la arasına yeterince mesafe koyamadığı eleştirisine cevabınız nedir?
Hareketimize iyi niyetle bakanlar, ne dediysek onu yaptığımızı göreceklerdir. 2011'de seçimi kazanmamıza rağmen, tek başına iktidar hakkımızdan vazgeçip seküler partilerle birlikte koalisyon hükümeti kurduk. Ülkemizin çıkarları uğruna, yeni bir seçim ya da darbe olmamasına rağmen iktidardan çekildik. Yeni Anayasa'nın sadece İslamcıları değil toplumun tüm kesimlerini temsil etmesi için çaba gösterdik. Şeriat konusunda konsensüs oluşmamıştı, bu konuyu gündem dışı bıraktık. 2014 seçimlerinde 1'inci parti olamasak da kazanan partiyi tebrik ettik. Yeni hükümetin kurulması için elimizi uzattık. Oyların 3'te 1'ini alsak da hükümete yalnızca 1 üye vererek, ülkenin iyiliği için kendimizi feda etmeye hazır olduğumuzu gösterdik. Bütün bunlara rağmen insanlar bizden daha ne bekliyor? Bizim için önemli olan, toplumsal uzlaşının ve birliğin korunması...
"BUGÜN NİDA KAZANIR, YARIN BİZ KAZANIRIZ..."
- 2014'te seküler kanadı temsil eden Nida Partisi Tunus'taki seçimlerden galip çıktı. Muhafazakârlar ile sekülerler arasındaki savaşı sekülerlerin kazandığını söyleyebilir miyiz?
Medeniyetler ve ideolojiler arasında çatışma olduğunu düşünen çarpık zihniyetli bazı insanlar böyle olduğunu söyleyebilir. Fakat biz Tunus'ta asıl çatışmanın demokrasi isteyenler ile diktatörlük isteyenler arasında yaşandığını düşünüyoruz. Bugün Nida kazanır, yarın biz kazanırız, önemli olan demokrasinin sürdürülebilmesi... Laiklik konusuna gelince, Essebsi'ye "Nida laik bir parti midir?" diye sordular, "Hayır değiliz" diye cevap verdi. Tunus Anayasası'nda "Tunus Müslüman bir ülkedir" diye yazıyor.
- Nida Partisi'nin başını çektiği birlik hükümetinden memnunsunuz yani...
Şu ana kadarki icraatlarından mutluyuz. Eski diktatörlükten kalan zihniyet kırıldı ve bir daha asla geri gelmeyecek... İktidara her kim gelirse gelsin, önemli olan gelenin demokrat olması. Umarım şu an devlet başkanı da bu yönde çalışarak parti içindeki problemleri çözer ve hep beraber yolumuza devam ederiz.
"DEMOKRASİ GELİŞTİKÇE RADİKAL İSLAM ZAYIFLAYACAK"
- IŞİD'in en çok militan devşirdiği ülkelerden biri Tunus. Bunu nasıl açıklıyorsunuz?
IŞİD'in ortaya çıkmasının arkasında diktatörlüklere karşı tepki yatıyor. IŞİD'e katılan insanlar, demokratik bir ortamda yetişmeler ve diktatörlüğe karşı yanlış bir tepki geliştirdiler. Irak'ta Saddam rejiminin kalıntıları IŞİD ile çalışıyor. Aynı şey Suriye ve Libya için de geçerli. Bunlar diktatörlüğün son kalıntılarıdır. Uzun vadede demokrasi ve gelişim ile bu sorun yavaş yavaş ortadan kalkacak. Tıpkı aşırı sağ ve aşırı sol hareketlerin zayıflaması gibi, demokrasi karşısında radikal İslam da zaman içinde zayıflayacak.
RAŞİD GANNUŞİ KİMDİR?
* Tunus'ta Ilımlı İslamcı Nahda Hareketi'nin lideri. 1981'de kurulan hareket, şiddet içermeyen bir İslam anlayışını, çok partili sistemi ve demokrasiyi savundu.
*Nahda Hareketi kuruluşundan kısa bir süre sonra, devrik lider Zeynel Abidin Bin Ali tarafından yasaklandı, destekçileri hapse mahkûm edildi. Gannuşi Londra'ya sürgüne gönderildi.
* 2011 yılında, Arap Baharı'nın Tunus'taki ayağında, Bin Ali'ye karşı başlatılan Yasemin Devrimi'nin ardından ülkesine geri döndü ve Nahda Hareketi'nin başına geçti.
* Nahda Partisi, 24 Ekim 2011'deki seçimde yüzde 37 oy alarak birinci parti oldu.
* Gannuşi, hükümeti tek başına kurabilecek sandalye sayısına sahipken seküler partiler ile işbirliğine giderek geniş tabanlı Ulusal Birlik Hükümeti'ni kurdu. Kısa süre sonra Nahda karşıtı protestolar nedeniyle kendi rızasıyla hükümetten çekildi.
* 2014'te seçimlerde seküler Nida Partisi galip gelirken, Nahda 2'nci oldu. Buna rağmen Gannuşi, Nida Partisi Lideri'ni kutladı ve koalisyona katılmayı kabul etti. Yaşadığı zorlu süreci "Eğer Nahda acı ödünler vermeseydi Tunus'ta demokrasi başarısı gerçekleşmezdi. Özgürlük ya herkes için olacaktır ya da hiç kimse için olmayacaktır" sözleriyle anlattı.
* 2012 yılında Time Dergisi tarafından dünyanın en etkili 100 ismi arasında gösterildi. Aynı yıl, İngiltere'de Chatham House Ödülü'ne layık görüldü.
Haberturk
