Saray ressamı Zonaro'ya ait olduğu düşünülen, Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'a girişini ve gemilerin karadan yürütülmesini tasvir eden resimlerin Balkan Savaşları'nda şehit olan ressam Hasan Rıza'ya ait olduğu iddiası, ressam Hüsnü Tengüz'ün
Sanat Hayatım adlı hatıratının ortaya çıkması ile kesinleşti. Sanat eleştirmeni Ömer Faruk Şerifoğlu, SABAH'a yaptığı açıklamada Esliha-i Atika (Eski Silahlar) Müzesi Komisyonu'nda Zonaro ile birlikte görev yapan ressam Hüsnü Tengüz'ün, orijinali Deniz Müzesi koleksiyonunda bulunan hatıratında yazılanların bu iddiayı kesinleştirdiğini söylüyor. Tengüz hatıratında "Bir gün Hoca Ali Rıza ve Ahmet Ziya ile Zonaro'nun Beşiktaş'ta, Akaretler'de oturduğu daireye gittik. Biz içeriye girdiğimiz zaman Fatih'in Dolmabahçe'den gemileri karaya çekişinin tablosunu yapıyordu. Bu tablonun orijinali rahmetli Hasan Rıza Bey'indir. Zonaro yağlıboya ile yapmakta olduğu tabloda Fatih'in bindiği atın resmiyle meşguldü. Bu tablo gibi aslı Askeri Müze'de bulunan
Fatih'in Büyük Topları Edirne'den İstanbul'a Nakli adlı tablosu da Hasan Rıza'nındır ve Zonaro tarafından kopya edilmiştir," yazıyor. Şerifoğlu, Zonaro'nun da hatıratında bu tabloları yaparken Bahriye (Deniz) Müzesi'nden aldığı tablolardan yararlandığı söylediğini belirterek "90'lardan beri bu tabloların aslında Hasan Rıza'ya ait olduğu, Zonaro'nun onun eserlerini kopya ettiği iddası vardı. Ama elde bunu ispatlayacak belge yoktu. Tengüz'ün hatıratında yazılanlanr Zonaro'nun Hasan Rıza'dan tabloları kopya ettiğini doğruluyor. Artık olayın bir şahiti var" diyor. Şerifoğlu, tabloların Hasan Rıza'ya ait olmadığına dair iddialarda, bu resimleri ancak Batılı bir ressam tarafından yapılabileceği düşüncesinin ağır bastığını belirterek, "Böyle düşünmek çok doğru değil. Hasan Rıza, İtalya'da resim eğitimi almış bir ressam. Tabloların ona ait olduğu da artık kesinleşti," diyor.
'ZONARO KOPYA ETTİ'
* Sanat tarihçileri de Zonaro'nun Hasan Rıza'dan etkileşmiş olduğunu belirtiyor. Mimar Sinan Üniversitesi Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Zeynep İnankur "Zonaro, Hasan Rıza'dan etkilenmişti. Zaten Zonaro'nun Deniz Müzesi'nden Hasan Rıza'nın çalışmalarını aldığı da biliniyor. Kendi hatıratında anlatır. Açıkçası Hüsnü Tengüz'ün hatıratında anlattığının aksi iddia edilemez," diyor.
* Daha önceleri Hasan Rıza'nın Zonaro'dan etkilenmiş olabileiceği açıklayan İstanbul Üniversitesi Genel Sanat Tarihi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ahmet Kamil Gören ise yeni bulunan belgeler nedeniyle fikrini değiştirdiği söylüyor: "Ben daha önce Hasan Rıza'nın Zonaro'dan kopya yaptığını düşünüyordum. Fakat ortaya çıkan belgelerle bu düşüncemden vazgeçtim. Zonaro hatıratlarında, Deniz Müzesi'nden Hasan Rıza'ya ait tabloları, levha ve fotoğrafları aldığını söylüyor. Bu nedenle Hüsnü Tengüz'ün hatıratlarında söylediklerinin doğruluk payı vardır."