Kadınların yaklaşık yüzde 30'u yaşamlarının bir döneminde de olsa kısırlık sorunu ile mücadele etmek durumunda kalabilirler. Düzenli bir beraberliğe rağmen çocuk sahibi olamayan çiftlere kısırlık-tüp bebek tedavisi önerilir. Bugün sizlere kısırlığa yol açan etkenleri ve tedavi yollarını anlatacağım...
Kısırlık nedir?
Kısırlık; çiftlerin, doğum kontrol yöntemi uygulamadan bir yıl süreyle düzenli bir cinsellik yaşamasına rağmen kadının gebe kalamamasıdır. Kısırlığın sebepleri arasında dağılım genellikle şöyledir: Kısırlık problemi olan çiftlerde; erkeğe bağlı sebepler yaklaşık olarak yüzde 40, kadına bağlı sorunlar yüzde 30, her iki eşe de bağlı olarak gelişen problemler yüzde 20, açıklanamayan kısırlık ise yüzde 10 oranında görülmektedir. Çiftlerin yapılan ilk ön tetkiklerinde gebeliğe engel teşkil edecek herhangi bir sorun tespit edilmezse; bu grup, açıklanamayan kısırlık olarak tanımlanır.
EMBRİYO -196 DERECEDE DONDURULUR
Tüp bebek tedavisi nedir?
Tüp bebek, klasik yöntemler ile gebe kalamayan kadınlarda uygulanan bir tedavi şeklidir. Tüp bebek tedavisi, yumurtlatma ilaçlarıyla geliştirilen yumurtaların yumurtalıklardan alınması ve erkek eşten alınan spermler ile vücut dışında döllenmesi ve elde edilen embriyoların anne adayının rahmine transfer edilmesidir. Erkek (sperm) ve dişi (yumurta) döl hücrelerinin laboratuvar koşullarında birleştirilmesi sonucunda oluşan embriyoların, rahme transferi ilkesine dayanır. Embriyo, tek yumurta içine tek sperm verilmesi ile sağlanır. Bu işleme de 'Mikroenjeksiyon yöntemi tüp bebek uygulaması' denir.
Tüp bebek tedavisi kimlere uygulanır?
Tüp bebek tedavisi yöntemi ilk dönemlerde tüplerinde (yumurtalık kanallarında) tıkanıklık nedeni ile çocuk sahibi olamayan kadınlara uygulanmıştır. Günümüzde endometriozis, polikistik over, antisperm antikorlarına bağlı immunolojik kısırlık, kadında ileri yaş, erkeğe bağlı kısırlık ve nedeni bilinmeyen kısırlık vakalarında da tüp bebek tedavisi uygulanır.
Embriyo dondurma nedir?
Mikroenjeksiyon ve tüp bebek yöntemi ile elde edilen fazla sayıdaki embriyoların daha ilerideki uygulamalarda kullanılmak üzere dondurulması işlemidir. Çeşitli kimyasalların yardımı ile dondurma işlemine dayanıklı hale getirilen embriyolar, özel cihazlarda dondurulduktan sonra, tekrar kullanılacağı zamana kadar sıvı nitrojen içinde -196 derecede saklanır. Embriyolar ileride kullanılmak istenildiğinde özel kimyasallar yardımıyla çözülür, normal gelişimlerine devam eden embriyolar ana rahmine transfer edilir.
DONASYON TÜRKİYE'DE YASAK!
Sperm dondurma nedir?
Sperm dondurma işlemi, kanser tedavisi için radyoterapi veya kemoterapi gören hastaların ileride çocuk sahibi olabilmelerine olanak tanır. Kemoterapide kullanılan ilaçlar ve ışın tedavisi, erkeklerde sperm üretimini kalıcı olarak bozabilir. Genç yaşta kanser tedavisi görmek zorunda olan erkeklerin, tedavi öncesinde alınarak dondurulan spermleri ile ileride çocuk sahibi olmaları mümkündür. Meniden, sperm kanallarından veya testislerden elde edilen spermler özel kimyasallar yardımı ile dondurularak daha ilerideki uygulamalarda kullanılmak üzere saklanır.
Yumurta dondurma nedir?
Radyasyon ve benzeri nedenlerle yumurtalıklarına zarar gelebilecek kadınlardan alınan yumurtalar, daha sonra tüp bebek uygulamalarında kullanılmak üzere dondurulur. Günümüzde erken menopoz adayı olan kadınlar da yumurtalarını dondurabilirler. Yumurtaların dondurulması, embriyo ve sperm dondurulması işlemine göre daha zordur. Yumurtaların bu işleme dayanıklılığı diğer hücrelere göre daha azdır.
Donasyon ne demektir?
Kadında yumurta veya erkekte sperm yok ise gebelik elde edilemez. Eksik olan yumurta veya spermin gerçek anne-baba dışında üçüncü bir kişiden alınması işlemine 'donasyon' adı verilir. Donörden alınan yumurta, laboratuvarda alıcının eşinin spermleriyle döllenerek embriyo elde edilir. Bu yöntem Avustralya, İngiltere, Belçika, İsrail, Amerika gibi ülkelerde serbesttir. Donör spermiyle gebelik elde edilmesi ise hiç sperm üretimi olmayan veya kullanılamayacak durumda spermi olan aileler için uygulanr. Gerek donör spermi, gerekse yumurta donasyonu Türkiye'de ilgili yönetmelik gereği yasaktır.
KISIRLIK TEDAVİSİ ZOR BİR SÜREÇ Mİ?
Kısırlık
tedavisi, günümüzde çok kolaylaşmıştır. Eskiden yumurta toplama işlemi laparoskopik yapılmaktaydı. Hasta bu teknikten çok ağrı duymaktaydı. Ancak bugün, geliştirilmiş ultrasonlarla genel anestezi altında veya çok yüzeysel bir anestezi verilerek yapılmakta ve böylece hasta yumurta toplama işlemini takiben iki saat sonra evine gönderilmektedir. Gelişen ilaç teknolojisi, ilaçların kullanım kolaylığı, enjeksiyon yerindeki ağrının ve reaksiyonların az olması bu tedaviyi kolaylaştırır.
TÜP BEBEK TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Aşılama
Aşılama tedavisi sperm sayısı, yapısı ve hareketliliği normalin altında olan hastalara uygulanır. Düzenli adet gören, tüpleri açık, endometriozis hastalığı olmayan ve 35 yaşın altındakilerde kullanılır.
Tüp bebek yöntemi
Her yumurtanın yanına yaklaşık 50 bin tane sperm konulur. Bir spermin yumurtanın içine kendi başına girerek döllenme işleminin gerçekleşmesi beklenir. Döllenmiş yumurta hücreleri bölünerek embriyoyu geliştirir. Embriyolar her gün kontrol edilerek iki-üç gün laboratuvar şartlarında büyümeleri sağlanır.
Mikroenjeksiyon tipi tüp bebek
Mikroenjeksiyon işleminde seçilen tek bir sperm hücresi bir yumurtanın içine enjekte edilir. Bu işlemden önce çeşitli kimyasallar kullanılarak yumurtanın etrafındaki hücreler temizlenir.
IMSI
Bu teknikte spermler yaklaşık 6000-8000 kat büyütülüp mikroskoplar altında seçilerek mikroenjeksiyon tekniğinde kullanılır. Bu teknik sağlıklı spermlerin seçilmesine olanak verir.
TEDAVİ DÖRT AŞAMADAN OLUŞUR
Tüp bebek tedavisinin basamakları nelerdir? Tüp bebek tedavisi dört basamaktan oluşur;
Yumurtaların geliştirilmesi: Yumurtalıkların uyarılması için hormon ilaçları kullanılır ve fazla sayıda yumurtanın olgunlaşması sağlanır.
Yumurtaların toplanması: Ultrasonografi eşliğinde ve lokal anestezi ile yumurtalar toplanır.
Yumurtaların laboratuvarda döllenmesi: Elde edilen yumurtalar ile erkek eşten elde edilen sperm, laboratuvar koşullarında özel besiyerleri içinde bir araya getirilir.
Embriyoların anne adayının rahmine transfer edilmesi: Oluşan embriyolar ince bir kateter aracılığı ile anne adayının rahmine transfer edilir.
Op. Dr. SEVAL TAŞDEMİR
