Tarih boyunca Bitinya, Roma, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetlerine ev sahipliği yapan İznik'in adını verdiği gölde kıyıdan yaklaşık 20 metre açıkta ve 2 metre derinlikte Roma dönemine ait yaklaşık bin 600 yıllık kilise keşfedildi. Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin İznik'te başlattığı "Tarihi Kültürel Mirası Tespit ve Havadan Fotoğraflama Çalışmaları" sırasında çekilen görüntülerde tesadüfen fark edilen kilisenin, 740 depremindeki çökmenin etkisiyle göl sularına gömüldüğü tahmin ediliyor. Erken Hıristiyanlık mimarisinin özelliklerini taşıyan kilisenin 'bazilika' adı verilen içi, ortadaki yüksek, yanlardakiler daha alçak olmak üzere iki sıra sütunla üç salona ayrılmış, dikdörtgen biçiminde büyük kilise olduğu belirlendi.
TESADÜFEN FARK EDİLDİ
Uludağ Üniversitesi (UÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mustafa Şahin, İznik ve çevresindeki hava çekimlerinden elde edilen fotoğraflarda belirgin anıtsal bir yapı kalıntısı fark ettiklerini belirterek, "Detaylı görüntüleme çalışmasında, Hıristiyanlık'ta 'bazilika' olarak adlandırılan yapı kompleksinin su altında bulunduğunu tespit ettik. Suyun yaklaşık 2 metre aşağısında çökmüş şekilde duran bazilika, bugüne kadar bilinmeyen bir yapı. Tesadüfen de olsa keşfedilerek tekrar ortaya çıkarılmış oldu" diye konuştu. Kilisenin İznik'teki Ayasofya Kilisesi'nin planıyla benzerliğinden dolayı 4. ya da 5. yüzyılda inşa edildiğini düşündüklerini belirten Prof. Dr. Şahin, "Tahminimize göre yapı 740 depreminde yıkıldı ve yıkılmanın yanı sıra göl kıyılarında da 1999 depreminde Gölcük'te olduğu gibi bir çökme söz konusu oldu. Çökme neticesinde kilise tamamen yıkılarak gölün içerisine gömüldü" dedi. Şahin, ayrıca tespitlerine göre kilisenin Hıristiyanlığın yasaklı olduğu Milano Fermanı öncesi 303 yılında Romalı askerler tarafından 16 yaşında öldürülen 'Aziz Neophytos' adına inşa edildiğini belirterek, "Ortaçağdan günümüze ulaşan gravürlerde Neophytos'u göl kenarında martir (şehit) edilirken görüyoruz. Kaynaklarda Neophytos'un göl kenarında öldürüldüğü ve burada kendi adına bir kilise yapıldığı söylenmektedir" dedi.
AZİZ NEOPHYTOS KİLİSESİ
Prof. Dr. Mustafa Şahin, antik kaynaklara göre Ortaçağ'daki Hristiyanların, karayoluyla hacca giderken mutlaka İznik'e uğradığını ve Aziz Neophytos adına göl kıyısında inşa edilen kiliseyi ziyaret ettiğini anlattı.
