byaşında ve geçen haftaya kadar Rusya'nın en önemli müzelerinden birinin başındaydı. Irina Antonova bugün hâlâ hayatta lakin artık Moskova'daki Puşkin Sanat Müzesi'nin başında değil. Antonova'ya yol verilmesi, geçen hafta sanat dünyasını en çok konuşturan konulardan biriydi. Nasıl olmasındı ki? 1961 yılından beri ülkenin en iyi sanat koleksiyonlarından birinin sorumlusuydu söz konusu kişi. Kimilerine göre işine son verilmesinin arkasındaki sebep ilerleyen yaşı, kimilerine göreyse devlet başkanı Vladimir Putin'le ters düşmesine neden olan bir tartışmaydı. Hangisi doğru olursa olsun Rus sanat dünyası efsanevi bir ismini kaybetti. Antonova'yı Puşkin Müzesi'nin müdürlüğüne atayan kişi Nikita Kruşçev'di. Antonova'nın modern sanata olan tutkusu, Puşkin Müzesi'nin sanat alımlarını da belirledi. Ancak aynı tutku onun için aynı zamanda sonun başlangıcı da oldu.
ELEŞTİRİLER SONUNU GETİRDİ
Bundan üç ay evvel Rusya devlet başkanından Yeni Batı Sanatları Devlet Müzesi'nin yeniden kurulmasını rica ettiğinde, Putin'e sözünü dinletebileceğini düşünmüştü. Antonova, Josef Stalin'in 1948 yılında kapattığı müzedeki yapıtların Rusya'daki farklı müzelere gittiğini, bunlar arasında Van Gogh, Cezanne gibi büyük sanatçıların işlerinin yer aldığını söylüyor, derhal müzenin yeniden kurulup görkemli bir açılışla seyirci karşısına çıkmasını istiyordu. Hatta Putin'in canlı yayınlanan televizyon programına telefonla bağlanarak tüm ülkenin önünde bu isteğini dile getirdi. Puşkin dışında Hermitage yöneticisi Mikail Piotrovski de müzenin açılmasını istediğini anlattı basın mensuplarına. Putin ise bu istekleri sessizlikle karşılamayı sürdürdü. Sessizliği duyan Antonova, yabancı basına demeçler verdi. Stalin'in ruhunun hâlâ memlekette dolaşmakta olduğunu, Stalin'in kapattığı bir müzeyi açmamanın ona boyun eğmek olduğunu ima eden sözler sarf etti. Kendisine yönelik eleştiriler ve imalarla arası çok iyi olmayan Putin için bu, kabul edilemez bir durumdu. Apar topar bir açıklama yapıldı, Kültür Bakanı Vladimir Medinsky müzenin Antonova'ya yol vereceğini söyledi.
HALEFİ 1955 DOĞUMLU
Şimdi müzenin başında Ukrayna doğumlu Marina Loshak var. Kültür Bakanı ve devlet erkanı, 1955 doğumlu Loshak'ın 91 yaşındaki Antonova'dan sonra müzeye taze bir nefes getireceğini ima ediyor konuşmalarında. Devletten 650 milyon dolarlık bütçe sözü alan, bununla Puşkin müzesini büyütüp tasarımını değiştirmeyi hayal eden Antonova'nın hayallerini sürdürüp sürdürmemek artık Loshak'ın elinde. Ancak Putin'le ve bürokrasiyle iyi geçirmeyi başarsa bile işi zor.
The Art Newspaper'a verdiği söyleşide 1945 yılında Dresden müzelerinden kaçırılan sanat eserlerini nasıl müzelere yerleştirdiklerini, bir kutudan çıkan Rafael'in
Sistine Madonna'sıyla karşılaştığında yaşadığı heyecanı anlatan selefi 20. yüzyıl sanat tarihini yalnızca bilmekle kalmıyor, onu neredeyse başından sonuna yaşamış olmaktan gururlanıyordu.
FUTBOL YERİNE SANAT
Rusya'daki Sotheby's'in yöneticisi Mikhail Kamensky de Antonova gibi ülkenin yeni bir müzeye ihtiyacı olduğu kanaatinde: "Gerçekten yeni sanat yapıtlarını gösteren bir müzemiz yok. Futbol kulüpleri alacağımıza yeni koleksiyonlar yaratmalıyız."
Ayşegül Sönmez (Eleştirmen, sanatatak.com):
Hareketli olmakta fayda var
"Bence Irina, yaşlılığından ziyade Rusların bitmez tükenmek bilmeyen yeni sevdasına kurban gitmiş. Yeni bir başlangıç yapma, eskiyi hatırlatanlardan kurtulma gibi düşünebiliriz. Bir tür modernlik adına bir görevden alma bu. Sanat ortamının genç yaşlı ayrımının olduğunu düşünmüyorum ama Venedik Bienali'ni de her seferinde daha genç bir küratörün yaptığını da fark etmiyor değilim. İyi küratörün kariyeri 30'larında tırmanıyor, 50 veya 60'larında değil. O yaşlarda herkesi ve hiçbir şeyi beğenmeme zamanı başlıyor illa bir şey başlayacaksa... Antonova üstelik çok da kalmış görevinde. Müzenin yenilenme isteğini anlayışla karşılamak gerekiyor. Sonuçta bir görevde değil 52 yıl beş yıl bile uzun olabilir kalmak için. Hareketli olmakta fayda var. Kurumsallaşmamak, kurumsallaştıkça tercihini estetikten değil de statükodan iktidardan kurumun çıkarından yana kullanmamak adına..."