Namibya'nın karakteristik hayvanı çita, karada en hızlı koşan yırtıcı hayvan. Çitalar 2 saniyede 70 km hız yapabiliyor, saatte 120 km hıza çıkabiliyor. Günümüzde kullandığımız binek arabalarının 120 km'yi 10 saniyenin üzerinde yakalayabildiği düşünülürse çitaların ne kadar özel bir hayvan türü olduğu daha iyi anlaşılabilir. Çitaların kemik yapılarının ince ve zayıf olması hareket kabiliyetlerini artırırken bir yandan da çitaların başka yırtıcı hayvanlarla sıcak çatışmaya girmelerine engel oluyor. 80'li yılların başlarında dünyada toplamda yüz bine yakın çita varken bugün sayıları on binin altında. Çitaların bu dramatik yok oluşlarının altında çok kıymetli kürkleri ve Afrikalı çiftçilerin hayvanlarını korumak için onları öldürmesi yatıyor. İşte bu özel hayvanlar hem yok olma tehlikesiyle karşı karşıyaydı hem de Namibya'da çiftlik hayvanlarına büyük tehdit oluşturuyordu. Taa ki Anadolu çoban köpekleri ve Sivas kangallar ülkeye ulaştırılıncaya kadar.
1994'TEN BERİ AFRİKA'DALAR
1990 yılında Namibya'da Amerikalı araştırmacı Laurie Marker tarafından kurulan Çita Koruma Merkezi sayesinde bugün havyanlar güvende. Bu merkezin birincil hedefi, tarım arazilerine ve küçük ve büyük baş evcil hayvanlara sahip çiftçilere çitalar ile birlikte yaşamayı öğretmek. Bu sebeple, 1994'te merkezde, kurak ve sıcak iklime de adapte olabilen Anadolu çoban köpeği ile Sivas kangalını içeren Koruma Köpekleri Yetiştirme programı başlatıldı. Bu program çerçevesinde Anadolu'dan getirilen çoban köpekleri ve Sivas kangalları yetiştirilerek bu çiftliklere veriliyor. Bu sayede hem çitalar evcil hayvanlara saldıramıyor hem de çiftçiler çitaları öldürmüyor. Programın başlamasından bu yana yaklaşık 600 köpek çiftliklere verildi, bu da hayvan kayıplarının yüzde 90 civarında azalttı. Programın başarılı olması merkez tarafından çiftçilere verilen yavru kangalların eğitimlerinin ve sağlık taramalarının zamanında ve doğru bir şekilde yapılmasına bağlı. İşte bu sebeple Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) Sivas kangalları ve Anadolu çoban köpeklerinin çitalara karşı verdiği mücadeleye lojistik destekte bulundu. Bu kıymetli hayvanların sağlık taramalarının ve eğitimlerinin doğru yapılıp yapılmadığının kontrol edilmesi amacıyla araç desteği yaptı. Merkez ile çiftlikler arası ulaşımda kullanılmak üzere bir 4x4 arazi aracı bağışlandı.
KANGALLARLA GURUR DUYUYORUZ
Namibya Çita Koruma Programının Koordinatörü biyolog Paige Seitz program sayesinde hem Afrikalı çiftçilerin rahat bir nefes aldığını hem de çitaların soyunun yok olmasının önüne geçildiğini söylüyor: "Programın başladığı 1994 yılından beri 250'nin üzerinde kangal köpeği getirdik ve 600 üzerinde yavru kangal köpeğini çiftçilere dağıttık. Sadece 2015 yılında Namibyalı çiftçilere 50 yavru köpek verdik. Diğer Afrika ülkeleri de merkezimize başvurarak programdan yararlanmak istiyor. Türkiye'den gelecek kangallara ihtiyacımız var. Tİ KA'nın sağladığı araç desteği sayesinde kangal köpekleri çiftçilere daha hızlı ulaştırılacak, sağlık taramaları ve eğitimleri periyodik olarak gözetlenecek. Kangal köpeklerinin başarısından gurur duyuyoruz."