Beşiktaş Kahvaltıcılar Sokağı'ndayız. Yeni açılan demgoodcoffee diğer kafelerden farklı bir işleve sahip. Duyan ve duymayan vatandaşların buluşma noktası burası. Zaten mekâna girdiğinizde hemen sol tarafta kahvenizi sipariş verebilmeniz için işaret dilini gösteren bir tablet var.
16 çeşit kahveden cappuccino'nun işaret diliyle nasıl söylendiğine tabletten bakıp baristayla iletişime geçiyorum. 'Doğru yaptım mı ya da yapamadım mı?' ikilemi ise yakamı bırakmıyor.
Bocalamanın ardından doğuştan işitme engelli olan demgoodcoffee'nin baristası Merve Öztel beni işaret dili konusunda yönlendiriyor, doğru şekilde sipariş verebilmem için işaret dilini tekrarlıyor. Kahveyi seçip işaret dilinde "İstiyorum" hareketini başparmağımı göğüs hizasında aşağı indirerek yapıyorum.
Ardından işaret dilinde "Teşekkür ederim!" demesini de öğrendikten sonra self servis olarak işletilen kafeden kahvem veriliyor.
Altı ay önce açılan kafeye ilgi büyük. Engelli ve engelli olmayan müdavimleri olduğunu gururla söylüyor Öztel: "İşitme engelli olmayanlar da burada işaret dilini deneyimlemiş oluyor."
Kahvemizi alıp kafenin üst katına çıkıyoruz. Kahve eşliğinde proje koordinatörü Açelya Sarıkaya ile sohbete koyuluyoruz.
Sarıkaya, Ayşe Damla İşeri'nin kurucusu olduğu derneğin sosyal girişimi olan kafeyi açma amaçlarını anlatıyor:
"Tematik bir derneğiz. Derneğin ilk teması da işitme engellilerle empati! Dem Derneği'nin geliştirdiği ve ortak olduğu bir sosyal girişim demgoodcoffee" diyor.
Dayısı da işitme engelli ve sağır olduğu için Sarıkaya'nın ilgi alanına girmiş bu proje. Üniversite yıllarında işaret dilini öğrenmiş. Duyan ve duymayan toplumun diyalog problemine dikkat çekmek ve çözüm mekanizmasını geliştirme adına kafede de yer almış. Kafenin de bu amaçla açıldığını söylüyor:
"Kapıda deneyimlediğiniz gibi işaret diliyle sipariş verirken, işitme engelli bireyle anlaşamama hali ilk orada yaşanıyor. Kafede kahveyle beraber bu da çözülüyor!" diyor. Kafeye gelenlerin önce bocaladığını ama sonrasında müdavimlerden olduğunu dile getiriyor.
KAFEDE SAĞIR SOHBETLERİ
Kafede Türk İşaret Dili'nin öğretilmesiyle ilgili eğitimler de oluyor. Ama sadece işitme engelliler için kurulmuş bir kafe değil burası. Duyan ve duymayan toplum arasındaki diyalog problemini kahvenin birleştirici gücüyle ortadan kaldırmayı amaçlıyor.
Türk İşaret Dili eğitimleri dışında Sağır Kahve Sohbet adında etkinlikleri de var. Sarıkaya, "Sadece sağırların katıldığı bir etkinlik bu. İşitme engellilerin var olan problemlerinin çözümüyle ilgili konuşuluyor. 10-15 kişilik sağır grubu çözüm mekanizmasının içinde olma adına bu etkinliğe katılıyor" diyerek amaçlarını özetliyor.
Anne ve babası işitme engelli olan Sağır İlişkileri Koordinatörü Cem Barutçu da doğuştan sağır. Hep avukat olmak istemiş. Ama ÖSYM sağır avukat olamaz deyince hayalleri yıkılmış.
Anadolu Üniversitesi'nde Felsefe bölümünde okumaya başlamış Barutçu. Kafe açılmadan önce sağır kültürü ve işaret dilini yaymak için çalışmış. Farklı yerlerde çalışıp gözlemler yapmış:
"Türkiye'de işitme engellilerin yaşadığı problemlere dikkat çekmek için 'Bu sorunlara çözüm olarak ne yapabilirim?' diye düşündüm. Burası da Türk İşaret Dili ve algısı için önemli bir yer. İşaret dilinin farkındalığını sağlayıp onun bir dil olduğunu gösteriyoruz. Böyle mekanların Türkiye geneline yayılması ise hayalimiz" diyor. (Söyledikleri işaret dilini bilen arkadaşı tarafından bana aktarıldı.)
Engelli istihdamını geliştirmek hayalimiz
Sağır İlişkileri Koordinatörü Cem Barutçu: "Türkiye'de sağır ve işitme engellilerin en büyük problemi eğitim. Tercümanlık yok. İşaret diline çevirisi yapılan kitaplar eksik. Hastanelerde büyük problem var. Tercüman ve iletişim problemi çok fazla. Çözüme dair bir şeyler başladı ama yeterli değil. İş hayatında da çok problem var. Sağırlar duymasını ve konuşmasını gerektirmeyecek işlerde var. Sağırlar aklını, beynini, mesleğini, yeteneğini kullanmasına izin verilmeden direk bedensel işlerde çalıştırılıyor. Sağır, işitme engelli zekasının daha az olduğuna dair bir algı var ama öyle bir şey yok. Demgoodcoffee sağır baristalarla çalışıyor. Hayalimiz aktif engelli istihdamını geliştirmek."
