Kamuoyunu uzun zamandır meşgul eden Dilan-Engin Polat çiftinin gözaltına alınma sonrası ayyuka çıkan kara para aklama yolları, bir süredir Türkiye'nin gündemine oturdu. Polat çiftinin henüz sabitlenmiş bir suçu olmasa da, suçun varlığı ve geçmişi detaylıca inceleniyor. Bu dolandırıcılık yollarında akıl almaz yöntemler deneniyor.
Kirli parayı temize çıkarma yöntemi salt bir suç olmakta öte bir milli güvenlik meselesi olarak da görülüyor. Kamuoyunda MASAK olarak bilinen Mali Suçları Araştırma Kurumu da uzun süredir konuyla özel olarak ilgileniyor. Biz de SABAH Pazar olarak; kara para nedir, nasıl parayı aklamaya çalışırlar, metotları nelerdir ve devlet nasıl onları nasıl enseliyor, sizler için araştırdık.
1. KARA PARA AKLAMA NEDİR?
Uyuşturucu madde ticareti, yasa dışı bahis, vergi kaçakçılığı başta olmak yasa dışı yollardan elde edilen kazancın, 'ticaret' maskesiyle yasal alanlara aktarılmasına 'Kara Para Aklama' ismi veriliyor. Kara parayı aklama suçuna karışan kişi ya da kişilerin ilk hedefi, paranın ilk kaynağından uzaklaşmak. Yani gayri resmi yollardan kazanılan parayı, hangi kirli yöntemle kazanılmışsa, o trafikten alabildiğine uzaklaştırmak. Fakat hangi metodu kullanırsalar kullansınlar, emniyet, istihbarat ve diğer ilgili birimler mutlaka ama mutlaka paranın ilk kaynağına ulaşabiliyor. Ve hesabı hukuk nezdinde çok sert bir şekilde soruluyor. İstanbul Emniyeti son bir yıl içerisinde dört büyük kara para aklama operasyonu gerçekleştirdi. Emniyette, kara paranın peşine düşen farklı birimler var.
2. DOLANDIRICILIK İÇİN FARKLI METOTLAR VAR
Kara Para aklama yöntemlerinin başında 'Naylon Fatura', 'Hayali İhracat-İthalat' ve 'Şirinler' olarak nitelendirilen üç metod geliyor. 'Paranın Fiziken Yurt Dışına Çıkarılması', 'Parçalama Yöntemi', 'Yasa Dışı Bahis', 'Hawala', 'Off-Shore' (Kıyı Bankacılığı), 'Alternatif Havale Sistemleri' ve 'Mail Order' da diğer kara para aklama yöntemleri olarak biliniyor. İstihbarat ve üst düzey emniyet yetkilileri ile güvenlik uzmanları; 'Kara Para Aklama' suçunun bir milli güvenlik meselesi olduğu konusunda hemfikir. Hukukçular, kara para aklamanın devlete ihanetle eş değer olduğunu ve cezaların bu kapsamda verilmesi gerektiğini savunuyor.
3. VERGİ İNDİRİMİ AVANTAJI...
Hayali ihracatta kara para aklama yöntemlerinin başında geliyor. Maddi değerleri çok düşük veya hiç olmayan bir mal ihraç edilmiş gibi gösteriliyor. Bu sayede malın değerini yüksek gösteren yanıltıcı faturalar düzenlenebiliyor. Yurt dışından 10 bin dolara alınan bir malın, paravan şirkete 300 bin dolara satılmış gibi gösterilmesi hayali ihracata örnek bir yöntem olarak gösteriliyor. Naylon fatura ve vergi kaçakçılığı yöntemini kullanan kişiler vergiden kaçırarak kara parayı aklıyor. Çeşitli teşvik ve vergi indirimlerinden de yararlanarak devleti iki defa zarara uğratmış oluyorlar.
4. NAKİT PARA KULLANMA TAKTİĞİ
'Nakit Para Kullanılan İş Yerlerine Aktarma' (Göstermelik Şirketler) yönteminde ise çok fazla nakit döngüsü olan iş yerlerine dahil ediliyor. Bu sayede göstermelik satışlar yapılıyor. Aralarında gerçek alıcılar da olduğu için satış rakamları abartılarak kara para aklama gerçekleştirilmiş oluyor. Böylece paranın ilk kaynağının izi kaybettirilmeye çalışılıyor. Bir başka yöntem ise Off Shore olarak bilinen Kıyı Bankacılığı metodu. Vergilerden kaçmak isteyenler sıklıkla bu yöntemi kullanıyor. 'Hawala' olarak bilinen Alternatif Havale Sistemleri Yönteminde ise belirli bir komisyon karşılığında para yurt dışına transfer ediliyor. Soğuk Cüzdan alınıp paranın Bitcoin'e (Kripto Para) yatırılmasıyla birlikte yine paranın izi kaybettiriliyor. 'Mail Order' yönteminde de POS Cihazları kullanılıyor. Kredi veya banka kartı satan ülkelerden binlerce kart satın alınıyor. Kartlardan gerçek satış işlemleri yapılmış gibi gösterilerek kara para sisteme dahil ediliyor.
5. AKLADIKLARI PARA, ONLARI ELE VERİYOR
Kara Para aklama suçunda en yaygın yöntemlerden birisi 'Şirinler' olarak nitelendirilen metot. Bu yöntemi kullanan suçlular, banka hesabı açıp havale yapmaları veya banka hesaplarını kullanmaları karşılığında anlaştıkları kişilere ödemeler yapıyor. Yasa dışı yollarla elde edilmiş para, iz kaybettirmek, dikkat çekmemek ve takibe takılmamak için çok sayıda banka hesabına bölünüyor. Para, hesap sahipleri tarafından sisteme sokuluyor, yasal gösterilmek üzere farklı işlerde kullanılıyor veya yurt dışına aktarılıyor.
Kara para; pırlanta ve ziynet eşyaları gibi yükte hafif fakat maddi değeri yüksek ürünleri satın alarak yurt dışına çıkartılıyor. Böylece para ticaret yapılmış gösterilerek nakite çevriliyor. Bu yönteme 'Paranın Fiziken Yurt Dışına Çıkarılması' da deniliyor. 'Şirinler Yönteminin' bir benzeri de parçalama metodu. Parayı bölüp, bankaya yatıracak gerekli sayıda kişiye ulaşamayan suç şebekeleri, nakit işlem bildirimlerinden kurtulmak için işlem sayısını artırıyor.
"DÜRÜST VATANDAŞA BÜYÜK GÖREV DÜŞÜYOR"
İstanbul Hukukçular Birliği Başkanı Avukat Baran Akcan, tespiti zor ve devlet zarara uğratıldığı için 'Kara Para Aklama' suçuyla ilgili şüphe uyandıracak davranışlara dikkat çekerek vatandaşlara düşen görevlere dikkat çekiyor. Akcan, "Herhangi bir izlenime veya bilgiye sahip olan kişiler bildiklerini mutlaka kolluk kuvvetlerine aktarmalı. Türk Ceza Kanunu'nun 282. maddesiyle düzenlenmiş olan ve üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve 20 bin güne kadar adli para cezalarına yol açabilen Kara Para Aklama suçuna daha ağır yaptırımlar gerekiyor. Ayrıca bu suça iştirak edilmeden, malvarlığı değerlerinin özelliğini bilerek satın alan, kabul eden, bulunduran veya kullanan kişiler de iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılıyor. Bu suçta yargılama neticesinde verilen hapis cezaları da adli para cezasına çevrilmiyor" dedi.
PEŞ PEŞE OPERASYONLAR YAPILIYOR
Mali Suçlarla Mücadele Müdürlüğü başta olmak üzere Siber Suçlarla Mücadele, Organize Suçlarla Mücadele, Narkotik Suçlarla Mücadele ve Kaçakçılık Suçlarıyla Mücadele Şube Müdürlükleri, kara para operasyonlarında müşterek hareket ediyor. İstanbul Emniyeti'nin tüm operasyonel birimlerinde "Aklama Suçları Büro Amirlikleri" bulunuyor. Bu birimin Asayiş Şube Müdürlüğü'ndeki ismi ise Suç Gelirleriyle Mücadele Büro Amirliği.