İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Türk Nöroloji Derneği Epilepsi Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Candan Gürses, epilepsi hastalarının sosyal hayatı ile ilgili bilgiler verdi...
Epilepsi hastaları spor yapabilirler mi?
Epilepsi hastaları spor yapabilir. Ancak tehlikeli sporlardan uzak durmalılar.
KASK TAKILMALI
Sporla uğraşan bir kişi, epilepsi olduğunu öğrendiğinde sporu bırakmalı mı?
Epilepsi tanısı konan kişinin sporu bırakmasını önermiyoruz. Futbol, basketbol, voleybol, tenis, atletizm gibi sporları yapabilirler. Ancak tehlikeli sporlar (kayak, dağcılık, su altı dalgıçlığı, yamaç paraşütü gibi) yapıyorlarsa bırakmalılar. Hastada nöbetin öncü belirtisi varsa, yaptığı spora ara verip nöbetin geçmesini beklemeli. Ayrıca hastalar spor sırasında yaralanmayı önlemek için başlarına kask takmalılar.
Yüzerken epileptik nöbet geçiren birine nasıl müdahale edilir?
Yüzme sporunu yapan epilepsi hastası; kesinlikle denize, havuza, göle veya nehre yüzmeyi bilen biri ile girmeli, derin bölgelerde yüzmelidir. Refakat eden kişi; nöbetinin geldiğini fark ettiği anda hızlıca sahile doğru yüzüp hastanın başını ve yüzünü olabildiğince su üstünde tutmaya çalışmalı.
Epilepsi hastalarına diyet uygulanıyor mu?
Epilepsi hastalarına özel bir diyet önermiyoruz. Sadece aç kalmak ve öğün atlamak nöbetleri tetikleyebilir. Epilepsi hastası çocuklara ketojenik diyet denilen, yağdan zengin beslenme öneriliyor. Ancak hastanın kendi başına uygulayabileceği bir diyet değildir. Doktor ve diyetisyen kontrolünde olması gerekir.
Hastalığı tetikleyecek herhangi bir besin var mı? Hasta neler yemeli?
Tüm epilepsi hastalarını etkileyen bir besin bulunmuyor. Ancak çok küçük bir grup hastada yemek yeme epilepsisi vardır. Bu hastalar yediği herhangi bir besine karşı duyarlılık gösterip onu yediğinde nöbet geçirir. Bu, tüm epilepsi hastalarının içinde çok küçük bir gruptur.
UYKUSUZ KALMAMALI
Epilepsi hastalarının tatile çıktıklarında dikkat etmeleri gereken şeyler var mı?
Epilepsi hastaları, uzun ve uykusuz yolculuklar yapmaktan kaçınmalı. Ayrıca ilaçlarını günde iki defa almaları gerekiyorsa, tatilde de bu rutine uymalılar. İlaç almayı ertelemek, kan düzeylerinde ilacın düşmesine neden olur. Bu da epileptik nöbetleri tetikler.
GÜNEŞ IŞIĞI NÖBETLERİ TETİKLEYEBİLİR
Epilepsi hastaları tatil sırasında aşırı yorucu hareketler yapmamalı ve aşırı güneşte kalmamalı. Bazı epilepsi nöbetleri; güneşe, suya, bilgisayara duyarlılık gösterir. Güneş ışığına maruz kalınca nöbet geçiren hastalar; özellikle güneşin en yoğun olduğu 10.00-17.00 saatleri arası güneşe çıkmamalı ve çıkmak zorunda kalırlarsa geniş kenarlı şapka ve kenarlarından hiç ışık almayacak şekilde uygun güneş gözlüğü kullanmalı. Aynı durum, kar tatili yapmak isteyenler için de geçerli. Işık, güneş vb. duyarlılığı olanlar aynı şekilde kendilerini bu parlak yansımalardan korumalıdır.
Gece diskoda eğlenmeye gitmek bu tarz duyarlılığı olanlar için tehlikelidir ve nöbet geçirmeleri kaçınılmazdır.
Alışveriş merkezlerinde yapılan süslemelerle yanıp sönen ışıklar; ışığa duyarlılığı olan epilepsi hastaları için sakıncalıdır.
ÇOCUKLARA AŞIRI YASAK GETİRMEYİN
Aileler epilepsi hastalığı olan çocuklarına nasıl yaklaşmalı? Nelere özen göstermeliler?
Çocuğuna epilepsi teşhisi konulan aileler genellikle, aşırı koruyucu bir davranış sergileyip her şeye yasak getiriyorlar. Oysa aşırı yasakçı davranışlardan kaçınılmalı. Çocuk okula gitmeli, spor yapabilmeli. İyi aydınlatılmış bir ortamda televizyon izlemesi ya da bilgisayar kullanması da sakıncalı değildir.
Çocukların nöbet geçirme ihtimaline karşı nasıl önlemler alınmalı?
Epilepsi nöbetlerinden ziyade nöbet sırasında ani, beklenmedik düşmeleri zarar verir. Bu nedenle hastaların evlerinde keskin konturlu, salonun ortasındaki cam sehpalar sınırlandırılmalıdır. Yerler ise halı kaplanabilir.
