Japonya'da "yeniden programlanmış" (induced pluripotent-iPS) kök hücreleri, ilk kez insana nakledildi. Dünyada bir ilke imza atan ekibin lideri Masayo Takahaşi, 55 yaşın üzerindeki insanlarda körlüğün başlıca nedeni olan "Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu"na (YBMD) yakalanan 70 yaşındaki kadın hastaya iPS hücresi nakledildiğini açıkladı. Hastanın kolundan alınan deri hücreleri iPS'ye dönüşmeleri için yeniden programlandı ve retina hücreleri olarak nakledildi. Japonya Sağlık Bakanlığı, Takahaşi ve ekibinin bu projesine geçen yıl yeşil ışık yakmış ve bu tür klinik deneylere onay veren ilk ülke olmuştu. İlk deneylerin Japonya'da başlaması ise rastlantı değil. Kyoto Üniversitesi'nden Japon bilim insanı Shinya Yamanaka, 2012'de İngiliz John B. Gurdon ile klonlama ve kök hücreler konularındaki çalışmaları nedeniyle Nobel Tıp Ödülü'ne layık görülmüştü. Yamanaka 2006'da hücrelerde yeniden programlamanın yumurtadaki dört belirli gen kontrol ajanı ile yapılabileceğini keşfetmiş, bu dört ajanı yetişkin bir hücreye enjekte ederek o hücreyi kök hücreye çevirmeyi başarmıştı.
ETİK AÇIDAN SORUN OLUŞTURMUYOR
Bu yolla üretilen iPS kök hücreler, herhangi türde bir başka yetişkin hücreye dönüştürülebiliyor. Dünya genelinde YBMD'nin tedavisi için embriyo kök hücreleri kullanılıyor. Ancak bu yöntem, etik nedenler ve dokunun reddine sık rastlanması yüzünden tartışmalara yol açıyor. Gözün, okumak, dikiş dikmek ya da araba kullanmak gibi işlerde gerek duyulan "merkezi keskin görme" yeteneğini etkileyen YBMD, retinanın maküla adı verilen merkezi bölgesini etkiliyor. AA
