Acıbadem Bahçeşehir Tıp Merkezi Beslenme ve Diyet Uzmanı Özge Mergen Sağlam, 14 Kasım Dünya Diyabet Günü'nde Sabah.com.tr'ye özel önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
Sabah kahvaltısı çocuklarda da yetişkinlerde de sağlık açısından olmazsa olmaz öğünlerin başında geliyor. Yapılan birçok çalışma, okula giden çocuklarda sabah kahvaltısının hem fiziksel hem zihinsel gelişime büyük katkı sağladığını ortaya koyuyor. Çocuk, derse konsantre olabildiği gibi daha hızlı öğrenebiliyor, öğrendiği bilgileri de hatırlayabilme performansı çok daha fazla oluyor. Acıbadem Bahçeşehir Tıp Merkezi Beslenme ve Diyet Uzmanı Özge Mergen Sağlam, okul çocuklarının gece boyunca süren açlık sonrasında beyinlerinin çalışabilmesi için gerekli ve kaliteli yakıtı sağlayabilecek öğünün kahvaltı olduğunu belirtirken, yapılan önemli bir yanlışa dikkat çekiyor:
"Evden çıkmadan önce 'hiç olmazsa karnına birkaç lokma bir şeyler girsin' mantığıyla alelacele, ayaküstü atıştırılan bir dilim beyaz ekmek üzerine sürülmüş kakaolu fındık kreması ya da okulda teneffüs arasında aç kalmasın mantığıyla 'zaten kahvaltıda Bir şey yemiyor, hiç değilse bir hazır kek ve bir kutu hazır meyve suyu bitirsin' diye düşünülerek çocuğun tüketimine sunulan besinler, çocuğun bedensel ihtiyaçlarını karşılamaktan ve zihinsel performansına katkı yapmaktan oldukça uzak bir içeriğe sahiptir!"
Anne-babaların bu tür gıdaları tüketmesine izin vererek hatta destek olarak çocuklarına iyilik yerine farkında olmadan kötülük yaptığını belirten Sağlam, "Ayrıca yine çocuğumuza yedirdiğimiz hazır kek, bisküvi, kraker gibi üründe yer alan doymuş yağlar ve trans yağları da kalp damar hastalıkları ve obezite oluşumuna katkıları açısından değerlendirecek olursak çocuğumuza kahvaltı tabağı ya da beslenme çantası hazırlamadan önce tekrar tekrar düşünmemiz gerektiğini bir kez daha açık bir şekilde görmüş oluruz" dedi.
SAĞLIKLI BESLENME ALIŞKANLIĞININ TEMELİ AİLEDE ATILIYOR
Sağlıklı beslenme alışkanlığının temeli öncelikle aile sofrasında atılıyor. Çocuk sağlıklı beslenmenin ve fiziksel aktivitenin kendi bedeni için önemini önce ebeveynlerinden öğreniyor, sonra okulda pekiştiriyor. Özellikle gününün büyük bölümünü okulda geçiren çocuklar için okul tarafından oluşturulan kahvaltı, öğle ve ikindi öğününü kapsayan menülerin sağlıklı beslenme kurallarına uygun seçimlerden oluşacak biçimde planlanması çok büyük önem taşıyor.
Diyetisyen Sağlam, "'Çocuklar tüketmeyi seviyor' diye kahvaltıda kakaolu fındık kremalı, hazır reçelli ekmeklerden, öğlenleri sosis ve patates kızartmasından, ikindileri bisküvi ve meyve suyundan oluşan menülerle yanlışı pekiştirmekten öteye geçilemeyeceği aşikardır" dedi.
Öğle yemeğinin okulda yemekhaneden yenilmesi durumunda mutlaka menünün takip edilmesi ve okul ile ailenin sağlıklı besin seçimleri konusunda işbirliği yapması gerekiyor. Okulun menüsüne göre akşam evde çocuğun hangi besin grubundan o günlük ihtiyaç açığı kaldıysa, akşam yemek planının ona göre belirlenmesi önemli. Diyetisyen Sağlam "Eğer okulda yemekhane yok ise kantindeki fast food tercihlerinin yerine evden sağlıklı bir ekmek seçimiyle beraber hazırlanacak bir miktar protein (peynir, yumurta, balık, tavuk veya et) ile bir miktar sebze (domates, salatalık, yeşillik, biber veya ızgara sebzeler) içerecek şekilde hazırlanmış bir sandviç, ayran eşliğinde tercih edilmelidir" dedi.
Çocuk tam gün okuldaysa ve ikindi kahvaltısı tüketiyorsa, bu durumda ikindi kahvaltılarının kek, bisküvi, pasta gibi karbonhidrattan zengin fazlaca kalori yüklü bir öğün yerine kuruyemiş (tercihen kavrulmamış/ çiğ olanlar), kuru meyve veya süt, taze mevsim meyvesi gibi sağlıklı tercihlerden yana yapılmasını sağlamak çok büyük önem taşıyor.
BEYAZ EKMEK DAVRANIŞ BOZUKLUĞU VE ALERJİYE YOL AÇIYOR
Ekmeği beyazlatmak için kullanılan potasyum bromatın, denek hayvanlarında yapılan çalışmalarda kansere neden olduğunun altını çizen Diyetisyen Sağlam, bu nedenle FAO (Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı) ve WHO (Dünya Sağlık Örgütü) tarafından kullanılmamasının tavsiye edildiğini belirterek "Ayrıca ekmekte bayatlamayı geciktirmek ve küflenmeyi önlemek için kullanılan kalsiyum propiyanatın -ki bu katkı maddeleri beyaz un kullanılarak yapılan hazır kekler gibi birçok paketli hazır ürünün içeriğinde yer almaktadır- alerjiye, uyku problemine ve çocuklarda davranış bozukluğuna neden olabileceği ile ilgili çalışmalar mevcuttur. Ayrıca beyazlaştırılmış un besin değerinin büyük bir kısmını da kaybederek yalnızca boş enerji kaynağına dönüşmüştür" dedi.
Obezitenin artık Türkiye'de de özellikle büyük şehirlerde yaşayan çocuklar arasında son derece önemli bir sağlık sorunu haline geldiğini belirten Sağlam "Şişmanlık ile yüksek tansiyon, kalp hastalığı, şeker hastalığı (diyabet), artrit ve tromboflebit gibi birçok hastalık arasında sıkı bir ilişki olduğu, şişman kişilerde yaşam süresinin kısaldığı, ayrıca erişkin şişmanların büyük çoğunluğunda (yaklaşık %30'unun) bu durumun başlangıcının çocukluk yaşlarına uzandığı bilinmektedir. Ayrıca yetişkinlik döneminde ortaya çıkan bir hastalık olarak kabul edilen tip 2 diyabetin çocukluk çağındaki görülme sıklığı, son on yılda özellikle batı toplumlarında olmak üzere belirgin bir artış göstermektedir" diyor. Bisküviden şekerlemeye, hazır kekten gazoza, buzlu çaydan hazır meyve suyuna dek birçok yiyecek ve içecekte kullanılan glikoz-fruktoz şurubunun da tıpkı beyaz unda olduğu gibi kan şekerinin hızlı yükselmesine neden olduğunu belirten Sağlam "Bu da hem çabuk acıkmaya hem de yağların kolaylıkla depolanmasına yani kilo alımına neden olmaktadır" diyerek uyardı.