Uzman Klinik Psikolog Hanife Nur Ateş; çocuğun ana rahminden 6 yaş dönemine kadarki süreçte sağlıklı bir psikolojiye sahip olması için nelere dikkat edilmesi gerektiğini anlattı...
Cenin ana rahminde dört aylık olduktan sonra sesleri duymaya başlar. İlk duyduğu ses; annesinin sesidir. Bu dönemde annenin ve tabii ki babanın da bebekle konuşması, onun sakinleşmesinde oldukça etkilidir. Anne huzursuz olduğunda, gürültülü ortamda bulunduğunda, yüksek sesle müzik dinlediğinde bebeğin stresi de artar. Yapılan araştırmalar; klasik müziğin bebekler üzerinde sakinleştirici bir etkisi olduğunu gösteriyor.
2 YAŞINDA YATAĞINDA YATMALI
Ana rahminde bebek, anne aç kaldığında tepkisini sessiz kalarak gösterir. Annenin karnına konan eller onu rahatsız edebilir yani aslında karındayken bile annesinin yaşadıklarını ve dış dünyadaki sesleri fark etmeye başlar.
9 ay sonra dünyaya gelen bebek, emme ve yakalama gibi birçok refleksi de beraberinde getirir. Bebek doğduğunda ilk sosyal ilişkisini annesiyle kurar ve bu ilişki beslenme zamanlarında daha da güçlenir. Annesinin göğüs ucu yanağına değdiğinde hemen başını çevirir ve kuvvetlice emmeye başlar. Bu dönemde bebeği mutlaka kucağa almak, ona sık sık dokunmak gerekir. Çünkü anneyle fiziksel temas duygusal güvenin ilk adımını oluşturur. Annenin kokusu, vücut ısısı ise bu ilişkinin besleyicilerindendir. Çocuk güvenli bağlanmayı ihtiyaçları giderildikçe kazanmaya başlar. Alt temizliği, bakım verenin aynı kişi olması, ilerleyen dönemlerde duygusal bağı gelişmiş bir birey olabilmesi çok önemlidir.
2 yaş, tuvalet eğitiminin başladığı kritik bir dönemdir. Aslında bu eğitim için çocuğun hazır olması daha önemlidir. Eğer bezi iki-üç saat kuru kalabiliyorsa, kendini anlatmaya başlamışsa, tek başına evin içerisinde dolaşıyorsa; çocuğunuz size hazır olduğunun sinyallerini vermeye başlamıştır. Uyumadan önce çok sıvı tüketmiş olmaması, gece yattıktan üç-dört saat sonra tuvalete kaldırılması, bu alışkanlığı kazanmasında yardımcı olur. Eğer çocuğunuz eğitime hazır olduğunun sinyallerini vermiyorsa eğitime başlamak doğru değildir.
2 yaş döneminde uyku düzeni önemlidir. Çocuğun ayrı bir odasının olması gerekir çünkü artık kendi ayakları üzerinde durabilen bağımsız bir birey olmuştur. Anne ve baba dönüşümlü olarak çocuğu yatırmalı, yatmadan önce ona kitap okumalı. Bu etkinlik, çocuğun ebeveynle zaman geçirmesini sağlar. Loş bir ışık veya gece lambası karanlık korkusunu ortadan kaldırabilir. Eğer çocuk, anne ve babayla yatmak konusunda ısrarcıysa; ebeveynler uyuyana kadar onun yanında kalmalı, sırtını sıvazlamalı, ona yalnız olmadığı duygusunu vererek güvenle uyumasını sağlamalı.
BIRAKIN, EVİN DUVARINI BOYASIN!
3-4 yaş döneminde çocuk ahlaki kuralları fark etmeye başlar, dil gelişimi hızla artar, çevresindekileri taklit etmeye ve onları model almaya başlar. Genel anlamda tek olmayı tercih eden çocuk, artık karşısındaki kişiyle de oyun kurmaya başlar. Kimi zaman eline kalem alıp duvarları boyar; bırakın boyasın. Ona evin bir duvarını hediye edin. Eserlerini o duvara çizmesi, çocuğun kişilik gelişimi için önemlidir.
Bu yaş grubunda; anne ve babaların yemek konusunda çocuğun üstüne fazla düşmemeleri gerekir. Çocuğun masada kendisine ait bir sandalyesi, tabağı ve kaşığı olmalı. Yemek saatinde aile üyeleri bir arada olmaya özen göstermeli. Çocuğun yanında herhangi bir yemek hakkında olumsuz eleştiride bulunulmamalı; 'Ben ıspanak sevmem' gibi. Yemek yerken evde pişen tüm yemeklerden yemesi sağlanmalı. Hangi yemekten ne kadar yiyeceği onun isteğine bağlı olmalı. Kendi kararlarını kendisi alabilsin. Yemek yemek istemediğinde anlayışla karşılanmalı.
5-6 YAŞ ARASINDA AİLE İÇİ DİSİPLİN ÖNEMLİ
5-6 yaş döneminde çocuk, gelişimsel olarak en hızlı aşamadadır. Tavır ve tutum olarak kendinden emin ve nettir. Yaratıcılığı gelişmiş ve üretken olma becerisi artmıştır. Daha çok kendi cinsiyle arkadaşlık kurmayı tercih eder. Kendisine model aldığı insanları taklit etmeye başlar.
Bu dönemde çocuk artık sorumluluk almalıdır. Mesela artık odasını toplayabilir.
Bu süreçte aile içi disiplin önemlidir. Disiplinle, otorite birbirinden farklı kavramlardır. Disiplinize etmek; kendi doğrularınızı ona kabullendirmek, onun görüşlerini önemsemeden yargılamak, ses tonunuzu yükseltmek demek değildir. Önemli olan onun yanında olduğunu fark ettirmek, söylenilen her durumun sevgiyle, onun için olduğunu hissettirebilmektir.
Tüm aile üyeleri bir aradayken, herkesin kabul edeceği uygunlukta kurallar hazırlanmalı. Ona 'Hayır yapamazsın' denmemeli, farklı bir alternatif sunulmalı. Örneğin; alışverişe çıkmadan önce ona neler alabileceğini anlatın. Eğer gidince iki tane almak isterse, birini bırakması gerektiğini söyleyin. İkisini de alma konusunda ısrar ederse, ağlayıp bağırsa da almayın ama ağlarken onun yanında olun.
5 yaş döneminin sonu ile 6 yaş döneminin başları, aile için olduğu kadar çocuk içinde verimli ama bir o kadar da zorlu ve yorucudur. Okul kaygısını içeren bu süreçte; anne, baba davranışlarına dikkat etmeli. Anne; çocuğun ayrılma kaygısını beslemeden onu okula alıştırmalı ve alışana kadar, ödev yaparken, ihtiyaç duyduğu her an yanında olmalı. Çocuk önemsendiğini hissetmeli.