Güneş ışınlarının zararlı etkisiyle, vücudunuzda artış gösteren ben oluşumu takip edilmezse birçok sağlık sorununun haberci olabiliyor. Özellikle günümüzde sık görülen cilt kanseri türlerinden biri olan malign melanomun oluşumunda benlerin etkisi büyük. Ani büyüyen ve renk değiştiren benlerin mutlaka doktor kontrolünden geçmesi gerektiğini söyleyen Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi Dermatoloji Uzmanı Prof. Dr. İnci Mevlitoğlu, "Özellikle çok sayıda beni olanlar, beyaz tenliler, ailesinde benle ilgili problem yaşayanlar mutlaka benlerin haritasını çıkartmalı. Doktorun riskli gördüğü benleri de cerrahi girişim ile aldırmalıdır" diyor. Prof. Dr. İnci Mevlitoğlu, sonradan ortaya çıkan benlere dikkat edilmesi gerektiğini belirterek şu uyarılarda bulundu:
Benler deriye renk veren melanosit denilen hücrelerin bir araya toplanıp derinin üst tabakalarına göç etmesiyle oluşur. Vücudun her yerinde gözlenebilirler. Ciltle aynı hizada olabilecekleri gibi deriden kabarık, üstünde kıl gelişen formlarda bulunabilirler.
Bir kısmı doğuştan olan, bir kısmı ise sonradan gelişen benlerin sayıları çoğu kişide 1 ila 40 arasında değişmektedir. Ben oluşumuna, genetik faktörlerin yanı sıra dış etkenler de sebep olabiliyor. Güneş ışığı, solaryum, bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullanımı ve gebelik gibi hormonal faktörler de ben artışında büyük rol oynuyor.
CİLT KANSERİNİN HABERCİSİ OLABİLİR
Genetik faktörlerin etkili olduğu benler, genellikle yaşamın ilk iki yılında ortaya çıkıyor. Bu sürecin dışında ortaya çıkan benler ise dış faktörlerin sebep olduğu benler oluyor. Güneş yanığı geçirmek, sürekli güneşe maruz kalmak hem benlerin sayısının artmasına, hem de şekillerinin bozulmasına neden oluyor.
Güneş ışınları benler üzerinde çok büyük öneme sahiptir. Mevcut benlerin değişimine yol açabileceği gibi, yeni ben çıkmasına da neden olabilir. Hayat boyu alınacak UV dozunun yüzde 80'i yaşamın ilk 18 yılı içinde alınmaktadır. Bu nedenle bebek, çocuk ve gençlerin güneşten korunmaları hayati önem taşır.
Vücudumuzda sonradan gelişen benlerin displastik ya da atipik çeşitleri diğer benlerden farklıdır. Bu ben tipleri cilt kanserlerinde tehlikeli bir tür olan malign melanom oluşma riskini artırmaktadır. Tek bir atipik ben bulunması durumunda melanom riski az olmasına karşın, birden fazla atipik bende melanom riski artmaktadır.
RENK DEĞİŞTİREN BENLERE DİKKAT!
Benlerin cilt kanserine ön ayak olduğu ilk noktalardan biri; şeklinde, dokusunda veya renginde değişiklik olmasıdır. Kenarlarda düzensizlik, ani büyüme, renkte koyulaşma, üzerinde kanama ve yara olması ya da benin içinde birkaç rengin bir arada olması gibi nedenler sizin için bir uyarı niteliği taşımalı. Böyle durumlarda mutlaka dermatolojik muayeneden geçmelisiniz. Ayrıca gerekli durumlarda şüphe edilen benin çıkarılarak patolojik incelemeye de gönderilmesi gerekiyor.
Benler konusunda en çok dikkat edilmesi gereken konu, vücudumuzu ve dolayısıyla benlerimizi takip etmektir. Vücudumuzda çıkan yeni bir ben veya var olan eski bir benin değişimi çok şey ifade edebilir. Benlerin neden olabileceği hastalıklara karşı erken önlem almak önemlidir. Kişinin vücudunu takip etmesinin yanı sıra sıklıkla başvurulan diğer bir yöntem ise "Dermatoskopi" ile yapılan deri incelemesidir.
Dermatoskopi, renk değişikliği olan deri lezyonlarının deriyi zedelemeden gözlenmesini sağlayan, derinin tabakalarının daha net incelenmesini sağlayan bir yöntemdir. Halk arasında daha çok 'ben haritalama yöntemi' olarak bilinmektedir.
Ben haritalaması (dermatoskopi) en riskli kanser türlerinden olan malign melanom yani deri kanserinin en yakın takip yöntemidir. Deride bulunan benlerin takibi malign melanomun erken teşhisi açısından önemlidir. Bu nedenle kişilerin benlerini kendi kendine kontrol etmesinin yanı sıra doktor muayenesinden geçmeleri de önemlidir.
YILDA EN AZ BİR KEZ KONTROL ŞART
Özellikle çok sayıda beni olanlar, beyaz tenliler, ailesinde benle ilgili problem yaşayanlar mutlaka benlerin haritasını çıkartmalı. En az yılda bir kez kontrolden geçmeli, doktorun riskli gördüğü benleri de cerrahi girişim ile aldırmalıdır. Erken müdahale ile bende olumsuz bir gelişme olmadan doku çıkarılarak koruma sağlanabilir.
BENLERİNİZİ ALDIRMAKTAN KORKMAYIN
Halk arasında benleri aldırmanın iyi olmadığına dair bir inanış hakim. Aslında bu inanışın aslı benlere, kendi kendine veya dış etkenlerle zarar vermekten geçiyor. Benlere doktor kontrolü dışında müdahale edilmesi tavsiye edilmez, ancak doktor kontrolünde ben alınmasında herhangi bir risk veya zarar yoktur. O yüzden doktorunuzun önerdiği, sizin rahatsız olduğunuz, bir yerlere takılarak canınızın acıması ve benin zarar görmesine neden olan yerlerdeki dokuların çıkarılması sizin sağlığınız açısından önemlidir. Benlerinizin;
Yapısı asimetrikse
Kenarlarında düzensizlik varsa
İçinde birden fazla renk bulunuyorsa
Çapı büyükse
Yüzeyinde, boyutunda ve şeklinde değişiklik oluşmuşsa
Üzerinde kanama veya kaşıntı başlamışsa
Üzerinde yara varsa, bu belirtileri önemsemelisiniz.
AÇIK TENLİLER GÜNEŞE KARŞI DİKKATLİ OLMALI
Benleri olan kişilerin güneşten iyi korunmaları çok önemlidir. Ayrıca sonradan çıkan benlerin ve ben sayılarının artmamasının en büyük sebebi yine güneştir. Özellikle güneş yanığı geçirmemek, solaryuma girmemek gerekiyor. Açık tenli kişilerin, vücudunda ben olan kişilerin ve genetik yatkınlığı olanların 11.00-15.00 arasında güneşin altında kalmaması gerekir. Bu saatlerin dışında güneşe çıkmadan yaklaşık yarım saat önce yüksek korumalı güneş kremi kullanmaları, vücutlarını örtecek şekilde özellikle beyaz kıyafetler giymeleri önemlidir.
KORUNMA ÇOCUKLUKTAN İTİBAREN BAŞLAR
Cilt kanserine karşı korunma daha çocukluktan başlar. Çocuğu bebeklik döneminde mutlaka güneşten korumalı, daha sonra da güneşin zararlarına karşı bilinçlendirmelisiniz. Çocuğun sağlığı için en az 30 faktörlü güneş koruyucular, dışarı çıkılmadan 20 dakika önce sürülmeli ve her iki saatte bir tekrarlanmalıdır. Güneş koruyucu kullanırken kulaklar, ayak sırtı ve enseye sürmeye dikkat edilmelidir. Görünmeyen yerlere sürmeye gerek olmadığı düşüncesiyle hareket edilmemelidir. Çocuğunuz güneş yanığının zararlı olabileceğini mutlaka öğrenmelidir.
