Bu rahatsızlığın önüne geçebilmek için bilinçli olmak ve her yıl düzenli olarak tetkikleri yaptırmak gerekiyor. Memorial Şişli Hastanesi Böbrek Nakli Başkanı Doç. Dr. Burak Koçak, çocuklarda ve yetişkinlerde böbrek sağlığı konusunda dikkat edilmesi gerekenler ve organ nakli hakkında bilgi verdi.
Diyalizdeki hasta sayısı giderek artıyor
Türkiye, 10 yıl önce yılda ortalama 500-1000 böbrek nakli yapılırken, bu sayılar bugün yılda ortalama 3000'e ulaşmıştır. Buna paralel diyaliz hastalarının sayısında da ciddi bir artış olmaktadır. Her yıl yaklaşık 5.000-7.000 kişi kronik böbrek yetmezliği hastalığına bağlı olarak diyaliz tedavisine başlamaktadır. Ortalama 2.500-3.000 kişi de böbrek nakli olmak için bekleme listesine eklenmektedir. Türk Nefroloji Derneği'nin verilerine göre ise 2016-2020 yıllarında diyalizdeki hasta sayısının 120.000'lere ulaşacağı ön görülmektedir.
Göz kapağındaki şişlik hastalığı ele verebilir
Böbrek hastalığı sinsi bir hastalıktır ve belirtileri farklıdır. Böbrek hastalığı başladığında kişi başlangıçta hiçbir şey hissetmeyebilir. Böbreklerin süzme fonksiyonları yavaş yavaş düşmeye başlamakta ve buna bağlı olarak böbrek fonksiyonları bozulmaktadır. Böbrek fonksiyonlarının yüzde 70-80'i kaybedilene kadar hastalar bu durumun farkına varmayabilir. Özellikle halsizlik, göz kapaklarında ve ayak bileklerinde şişme gibi şikayetler dikkate alınmalıdır.
Diyabet hastaları böbrek sağlığına çok dikkat etmeli
Türkiye'deki en önemli sağlık sorunları arasında hipertansiyon, şeker hastalığı ve obezite yer almaktadır. Bu üç hastalık da kronik böbrek yetmezliğine yol açabilir. Günümüzde en fazla böbrek nakli yapılan grupta şeker hastaları yer almakta, ardından da tansiyon hastaları ve böbrek iltihabı olan hastalar gelmektedir. Eğer ailede kronik böbrek hastalığı varsa, şeker hastasıysanız ve fazla kilonuz varsa mutlaka doktora giderek böbrek fonksiyonlarınızı kontrol ettirmeniz gerekmektedir. Ancak hiçbir hastalığı olmayan kişilerin de böbrek hastası olabileceği, 30'lu ya da 40'lı yaşlarda da böbrek hastalıklarının ortaya çıkabileceği unutulmamalıdır.
65 yaş ve üzeri düzenli kontroller yaptırılmalı
Böbrek rahatsızlıklarının önüne geçebilmek için doğru beslenme ve spor ekseninde sağlıklı bir hayat tarzı benimsenmelidir. Hipertansiyonu olanlar tansiyonlarını, şeker hastalığı olanlar ise şekerini kontrol altında tutmalı, fazla kilolar verilmelidir. Özellikle ailesinde böbrek hastalığı olanlar ve 65 yaşın üzerindeki kişiler düzenli kontrollerini ihmal etmemelidirler. Basit bir idrar tahlili ile böbrek hastalıklarının hepsi tespit edilebilmektedir. Bu şeklide, böbrek hastalıklarını erken safhada yakalamak ve uygun tedavi ile böbrek yetmezliğine giden süreci durdurmak mümkün olmaktadır.
Yılda yaklaşık 150 çocuğa böbrek nakli yapılıyor
Çocuklarda böbrek nakli hayli önemlidir. Özellikle 1-5 yaş aralığındaki küçük çocuklara nakil mümkün olduğunca hızla yapılmalıdır. Böbrek nakli bekleyen hasta listesindeki %6'lık kısmı çocuklar oluşturmaktadır. Türkiye'de bugün yaklaşık 600 çocuk yaşamını diyalize bağlı olarak sürdürmektedir. Diyaliz tedavisi gören çocuk akranları gibi gelişememekte, boyu uzamamakta ve kilo alamamaktadır. Hem fiziksel hem de sosyo-kültürel yönde gelişemeyen çocukların okul eğitimleri de aksamaktadır.
Bebekliğinde ateşli hastalık geçiren her 3 çocuktan 1'i risk taşıyor
Çocuklarda genetik faktörler ve doğumsal hastalıkların yanı sıra böbrek yetmezliğinin en önemli nedenleri arasında ürolojik hastalıklar yer almaktadır. Mesaneden böbreğe idrar kaçması sorunu en ciddi böbrek rahatsızlıklarından biridir. Bebekliğinde ateşli hastalık geçiren her 3 çocuktan birinde bu hastalık vardır. Bu nedenle ateşli hastalık geçiren çocuklara mutlaka gerekli tetkikler yapılarak idrar yolu iltihabı olup olmadığı araştırılmalıdır. Erken teşhis ve tedavi sayesinde birçok çocuğun ilerde böbrek yetmezliği yaşaması sorununun önüne geçilebilmektedir.
Gebelikle birlikte düzenli takipler büyük önem taşıyor
Çocuklarda ürolojik hastalıkların yanı sıra doğuştan gelişmemiş böbrek ile dünyaya gelenler ve kistik hastalıklar da risk taşımaktadır. Aynı zamanda erişkin grupta görülen böbrek iltihapları da çocuk yaş grubunda böbrek yetmezliğinin etkeni olabilmektedir. Bu nedenle çocuk eskisi gibi koşup, oynamıyorsa, çabuk yoruluyorsa şüphelenilmelidir. Küçük yaş grubunda böbrek hastalıklarının önüne geçebilmek için de gebelikten itibaren detaylı ultrason ve düzenli takiplerinin yapılması büyük önem taşımaktadır.
1 yaş altı bebeklere de nakil yapılabiliyor
Böbrek yetmezliği ile dünyaya gelen, 1 yaşın altındaki bebeklere de böbrek nakli yapılabilir. Bu şekilde doğan çocuklar genellikle kısa sürede hayatını kaybetmektedir. 1 yaş altı ve 10 kilodan az bebeklere de başarılı bir şekilde böbrek nakli yapılabildiği bilinmelidir. Özellikle hayatın daha başındaki bu bebekler ve aileleri için organ nakli büyük önem taşımaktadır.
