Saçkıran neden oluşur konusunda kesin olarak bir faktörden bahsetmek mümkün değildir. Bağışıklık sistemi ile ilgili bir hastalıkdır. Daha çok genetik olarak yatkın kişilerde oluşur. '' Otoimmün hastalıklar '' adı verilen, kişilerin kendi hücrelerinin bağışıklık sistemi tarafından yabancı olarak algılanıp saldırıya uğradığı bir hastalık grubunda yer alır. Saçkıran hastalığında vücudun bağışıklık hücreleri saç kökleri ve çevresindeki bölgeye hücum eder, birikir ve kıl kökünün işlevine engel olur, saç dökülmesine yol açar.
Bu hücreleri harekete tam olarak neyin harekete geçirdiği bilinmemekle birlikte stres ataklarının saçkıranı tetiklediği bilinmektedir. Genetik olarak yatkın kişilerde stres ataklarını takiben saçkıran oluşabilir. Özellikle tekrarlayan saçkıran hastalığında eşlik eden diğer otoimmün hastalıklar da görülebilir. Özellikle tiroid hastalığı olan kişilerde saçkıranının daha sık görüldüğü bilinmektedir.
Saçkıran çok kimlerde görülür?
Saçkıran her yaşta görülebilmekle beraber çocuklar ve genç erkeklerde daha sık görülür. Beraberinde diğer otoimmün hastalıklardan bir veya birkaç tanesi olanlarda (Tip 1 Diabetes mellitus, Hashimoto tiroiditi vb.) daha sık görülür.
Saçkıran belirtileri nelerdir?
Saçkıran hastalığı en sık saçlı deride görülür. Ancak tüm vücut kıllarını etkileyebilir. Genellikle yuvarlak veya elipsoid şekilli, düzgün kenarlı, tamamen kılsız yama benzeri alanlar görülür. Bu alanda ağrı, kaşıntı benzeri şikayetler hissedilmez. Bazı hastalarda eş zamanlı olarak tırnak bozuklukları görülebilir.
Hastalığın seyri önceden kestirilemez. Herkeste farklı seyredebilir. Birkaç ay içinde dökülen alanda saç çıkışı görülebilir. Ancak bazı özel bölgelerde, çok eski ya da çok sık tekrarlayan lezyonlarda kıl çıkışı çok daha zor ve geç olabilir. Nadiren ''Alopesi Universalis'' adı verilen formda vücuttaki tüm kıllar etkilenir ve kalıcı olarak dökülebilir.
Nasıl tanı konur?
Saçkıran hastalığı tanısı sadece muayene ile dahi konabilir. Zaman zaman saç kılı incelemesi, dermoskop denen cihazla saçlı deri muayenesi ve gerekirse saçlı deriden biyopsi alınması gerekebilir. Özellikle tekrarlayan olgularda eşlik eden hastalıklar, saçı etkileyen vitaminlerin seviyelerini ölçmek vb. amaçlarla kan tahlilleri yapılabilir.
Saçkıran nasıl tedavi edilir?
Saçkıran tedavisi dermatoloji hekimleri tarafından yapılır ve hastalığın yaygınlığı, süresi ve yerleşim yerine göre değişir. Özellikle çok yaygın olmayan lezyonlarda kendiliğinden de düzelme görülebilir. Ancak hastalığın görünür olması hastaları etkilediğinden genellikle hastalığın yayılmasını önlemek ve hızlandırmak amacı ile çeşitli tedaviler düzenlenebilir.
Genellikle ilk basamak tedavi sürme ilaçlarla tapılmaktadır. Kortizon içeren ya da deriyi tahriş edebilen kremlerin kullanımı uzun sürede iyi yanıt verebilir. Saçkıran tedavisinde tahriş oluşturmayı hedefleyen kremlerin kullanımı bazen tedirginlik yaratabileceğinden hastalar bu konuda uyarılır. Daha dirençli lezyonlarda deri altına kortizon iğneleri yapılabilir. Ağızdan kıl köklerini destekleyen vitamin hapları verilebilir. Yaygın ve dirençli hastalarda fototerapi denen ultraviyole tedavisi, immün sistemi etkileyen bir takım sistemik ilaçlar da kullanılabilmektedir.
Doç Dr İlkin Zindancı (Sağlık Bilimleri Üniversitesi Öğretim Üyesi-Dermatoloji Uzmanı)
