Sağlıklı beslenme ile ilgili bilgi sunmadan önce kalın bağırsak kanserine neden olan risk faktörlerinin bilmekte yarar vardır.
KOLON KANSERİ (KALIN BAĞIRSAK KANSERİ) İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NEDİR?
Bir hastalığa neden olan herhangi bir etkene risk faktörü denir. Örneğin; aşırı sigara tüketiminin akciğer kanserine neden olduğu bilinen bir gerçektir. Farklı kanser türlerinin çok çeşitli risk faktörleri vardır. Bazı risk faktörlerini değiştirilebilir ancak bazı faktörler asla değiştirilemez. Unutulmaması gereken şudur; Çeşitli risk faktörlerini taşısanız bile bu sizin %100 kanser olacağınız anlamına gelmediği gibi olmayacağıız anlamına da gelmez. Bazı kanser türlerinde hastalar hiçbir risk faktörü olmadan da hastalığa yakalana bilmektedir. Bunun nedeni kanserin gelişiminde kalıtım yolu ile geçen genetik bozuklukların da önemli rol oynadığı gerçeğidir. Kalın bağırsak kanseri gelişiminde bazı etkenler, risk faktörleri vardır.
RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Bazı faktörler kolon kanseri riskini artırabilir. Bunlardan bazılarını değiştirebilirsiniz, bazılarını da değiştiremezsiniz.
Yaşam tarzınızı değiştirebilirsiniz!
• Aşırı kilodan kurtulmak,
• Düzenli egzersiz yapmak,
• Devamlı kırmızı et tüketimini azaltmak, hızlı pişirilen gıdalardan uzak durmak,
• Sigara kullanmamak
• Aşırı alkol tüketiminden uzak durmak
Fakat bazı risk faktörlerini değiştiremezsiniz.
• Yaş almış olmak
• Vücudunuzun polip üretmesi
• İltihabi bağırsak hastalığınızın olması
• Aile geçmişinizde kolon kanseri polip veya kalıtımsal kolon kanseri hikayesi olması
• Tip II diyabet (şeker) hastalığının olması.
Bu faktörleri taşıyan bireylerde kolon kanseri daha sık görülebilmektedir.
HASTALIKTAN KORUNMAK İÇİN BESLENME ÖNERİLERİ
Sağlıklı vücut oranlarını korumalısınız. Aşırı kilo (obezite) kanser için bir risk faktörüdür. Yaşam boyu ideal vücut ağırlığına ulaşın ve bu ağırlığınızı koruyun. Hangi yaşta olursanız olun, aşırı kilo almaktan kaçının. Sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivitenin ağırlık kontrolüne yardımcı olduğunu unutmayın.
Fazla vücut yağıyla sık ilişkilendirilen şekerli içecekler, fast-food ve "Batı tipi" diyetler (eklenmiş şeker, et ve yağ açısından zengin diyetler) den uzak durun. Posalı besinler ve "Akdeniz diyet modeli" sağlıklı vücut ağırlığının korunmasına yardımcıdır. Akdeniz diyeti; meyve ve sebzeler, tam tahıllı besinler, baklagiller, yağlı tohumlar ve zeytin gibi bitkisel besinlerden zengin; balık ve deniz ürünleri, süt ürünleri, yumurta, kümes hayvanlarının orta düzeyde, kırmızı etin ise düşük düzeyde tüketimi ile karakterize edilmiş bir beslenme modelidir.
BİTKİSEL KAYNAKLARA ÖNEM VEREREK SAĞLIKLI BİR DİYET YAPIN
Sebze, meyve ve tam tahılların tüketimini artırın: Sebze, meyve ve tam tahıllar açısından zengin diyetler, kolon ve/veya rektum kanseri riskinin azalması ile ilişkilendirilmiştir. Günde en az 5 porsiyon (en az 400 g/gün) sebze ve meyve tüketmeye çalışın, bunlardan en az 2.5-3 porsiyonu sebze, 2-3 porsiyonu meyve olmalıdır.
Rafine tahıl ürünleri yerine tam taneli tahılları tercih edin. Tam tahıllar kolorektal kanser riskinin azalmasına yardımcı olan diyet posasının iyi bir kaynağıdır. Diğer posalı besin kaynakları kuru baklagiller, sert kabuklu yemişler (ceviz, fındık, badem gibi), sebze ve meyvelerdir.
Besin çeşitliliği artırmaya çalışın. Öğünlerde yer alan gıdaları gerektiği kadar tüketin. Sadece Salata sağlıklıdır alışkanlığından vaz geçin ve diğer sebze gruplarıyla mönünüzü zenginleştirin.
Kırmızı et, tütsülenmiş ve işlenmiş etlerin oluşturduğu besin gruplarının tüketiminize sınırlandırma getirin. Kırmızı et (dana eti, kuzu eti gibi) ve işlenmiş et (sosis, sucuk, salam) tüketiminde yaşanan artış kolon ve/veya rektum kanseri riski ile doğrudan ilişkilidir. Ayrıca, tütsülenmiş, tuzlanmış ve salamura besinlerde nitrat veya nitritler kullanılmaktadır, bu bileşenler kanser gelişimini tetikleyebilir (kanserojen) özellik gösterebilirler.
Sıvı tüketiminizi arttırın. Günde en az 8-10 su bardağı su içilmelidir. Eğer fiziksel aktivite yapıyorsanız bu miktarı artırmanız gerekir.
Tuz ve tuzlanmış besin (turşu, salamura besinler, zeytin, tuz içeriği yüksek besinler) tüketimi azaltılmalı, yemeğin tadına bakmadan tuz ilavesi yapma alışkanlığından vazgeçilmelidir.
Yağlar; omega 3 yağ asitlerinden zengin bir beslenme, potansiyel olarak kanser riskini azaltmaktadır, bu nedenle diyetinizde balığa mutlaka yer verin.
Vitamin ihtiyacını sebze ve meyvelerden almaya çalışın. Ek vitamin desteği olarak dışarıdan alınan ürünlerin fazla tüketilmesi zararlı olabilir. D vitaminin normal sınırlar içinde olması sağlıklı bir bünye için yeterlidir. Aşırı D vitamini tüketimin zararlı olabileceğini unutmayın. Kalsiyum ihtiyacınız süt ve süt ürünlerinden sağlanması gerekir. Ek Kalsiyum takviyesi başka rahatsızlıkları tetikleyebilmektedir.
HAREKETSİZ DAVRANIŞLARI SINIRLAMALISINIZ
Fiziksel aktivitelerin olduğu, aktif bir yaşam tarzını benimsemeniz koruyucudur. Fiziksel aktiviteniz ne kadar azsa kolon ve/veya rektum kanseri riskiniz daha yüksek olabilmektedir. Unutmayın aktif bir yaşam kanser riskinizi azaltmasına yardımcı olacaktır. Yetişkinlerin, düzenli olarak, haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta (yürüyüş, yavaş bisiklet, yoga, dans, gibi) veya 75 dakika şiddetli yoğunlukta (tempolu koşu veya koşma, hızlı bisiklete binme, aerobik dans, ip atlama, yüzme gibi) aktivite planlaması yapmalıdırlar. Oturma, uzanma, TV izleme ve diğer web tabanlı eğlence türlerinin getirdiği hareketsiz davranışları sınırlamalısınız.
