Kanser tedavisine yönelik çalışmalar 21. yüzyılda üzerinde en çok durulan konuların başında geliyor. Bu zorlu yolculukta çok önemli gelişmeler de yaşanıyor. Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Bala Başak Öven, araştırmalara göre, kansere bağlı yaşam kayıplarının son 30 yılda yüzde 30 kadar azaldığını söyledi. Bu sonucu, tarama yöntemlerinin gelişmesinin yanında yeni tedavilerden elde edilen etkili sonuçlara bağladı.
2022 yılında ABD'de 1.9 milyon yeni kanser vakası ve 600 binin üzerinde kansere bağlı yaşam kaybının bildirildiğini söyleyen Prof. Dr. Öven, bununla birlikte son 30 yılda kansere bağlı yaşam kayıplarındaki azalmanın yaşandığına dikkat çekti. Prof. Dr. Öven, "Tüm dünyadaki en önemli sağlık sorunlardan biri olan kanserdeki bu önemli ilerlemenin başında akciğer kanseri gibi oldukça mortal seyreden bir kanserde bile tarama yöntemleriyle erken evrede tanı ve yeni tedavilerle hastaların yaşam sürelerinin artmasına bağlı olduğunu söyleyebiliriz"dedi.
Prof. Dr. Öven, kanser tedavisindeki yüz güldürücü sonuçlara ulaşmaya yardımcı tedavilerle ilgili önemli bilgileri verdi. Son yıllarda likit biyopsi yöntemiyle basit kan tetkikinde kanser DNA'sını saptayarak, kansere erken evrede tanı koymanın mümkün olabildiğini söyleyen Prof. Dr. Öven, "Dolaşan bu kanser hücresinin genetiğindeki bozukluğu belirleyip direkt hedefe yönelik tedaviler verebilmek başta akciğer kanseri olmak üzere pek çok kanser türünde sağ kalımı uzatmıştır" dedi.
Bu gelişmelere rağmen akciğer kanserinin tüm dünyada günde 350'den fazla yaşamın bitmesine neden olarak halen kansere bağlı yaşam kayıplarının başında geldiğinin altını çizen Prof. Dr. Öven, "Sigara akciğer kanserinin en önemli nedenidir. Dolayısıyla önemli olan nokta, hastalığın gelişmesini önlemek olduğu için tüm çalışmalara rağmen kullanımı giderek artan sigaradan uzak durmak olacaktır" dedi.
AKILLI İLAÇLAR VE İMMÜNOTERAPİ
Akıllı ilaçlar dışında, immünoterapi gibi yeni tedavi yöntemlerinin son 10 yılda kullanılmasıyla beraber kanser tedavisinde çığır açtığını söyleyen Prof. Dr. Öven, şunları söyledi: "İmmünoterapi ile vücudun bağışıklık sisteminin uyarılarak kanserli hücreler ile savaşması sağlanırken, normal hücrelere zarar verilmiyor. Dolayısıyla kemoterapiye bağlı yan etkiler görülmüyor. Yine yeni tedavi yöntemlerinden CART cell terapisi ile kişinin kanından bağışıklık sistemi hücreleri olan T hücreleri ayırıp, laboratuvar ortamında işlemden geçirilip kişiye tekrar verilerek kanser hücreleri ile savaşması sağlanabiliyor. Bu yöntem günümüzde daha çok lösemi hastalarında kullanılıyor. Ayrıca Kovid-19'a karşı kullanılan MRNA aşılarının kanserde kullanımıyla ilgili çalışmalar ülkemizde de devam ediyor."
ÇEVRESEL FAKTÖRLER BÜYÜK RİSK
Prof. Dr. Öven, kanser sıklığını azaltmak için sağlıklı kişilerde kullanılan tarama ve önleyici tedavi stratejilerinin tüm dünyada yaygın olarak kullanıldığını söyledi. Prof. Dr. Öven, bununla birlikte, 2019'da tüm dünyada erkeklerde yüzde 51, kadınlarda ise yüzde 36 oranında kanser vakalarında yaşam kaybı nedeni olarak çevresel, metabolik ve davranışsal risk faktörlerine bağlı olduğunun görüldüğüne dikkat çekti. Prof. Dr. Öven, şunları söyledi:
"Sigara içimi bu risk faktörlerinin başında gelmekle beraber alkol tüketimi, sağlıksız beslenme, obezite değiştirilebilir diğer risk faktörleri olarak sayılabilir. Bu değiştirilebilir risk faktörlerini azaltmak için danışmanlık, koruyucu hekimlik çok önemli."
TARAMA YÖNTEMLERİ ÇOK ÖNEMLİ
Tüm dünyada ve ülkemizde barsak kanseri, meme kanseri ve kadınlarda rahim ağzı kanseri ile 30 yıldan fazla sigara içen yüksek riskli kişilerde akciğer kanseri için tarama yöntemlerinin standart olarak önerildiğinin altını çizen Prof. Dr. Öven, "En çok korkulan kanserlerden biri olan pankreas kanserinde taramanın yararı net değildir. Bununla birlikte aile öyküsü olan ve pankreas kanseri için yüksek riskli bin 731 hastanın dahil edildiği tarama çalışmasında, sık görüntüleme yöntemleri ile taramada pankreas kanseri daha erken evrede saptanmış ve sağ kalımlar daha uzun bulunmuştur" dedi.
DÜZENLİ EGZERSİZ KANSERDEN KORUYOR
Düzenli egzersizin kanserden korunmadaki öneminin birçok çalışmayla da ortaya konduğunu hatırlatan Prof. Dr. Öven, bunun yanında tedavi sırasında da egzersizin önemli olduğunu vurgulalayarak, şöyle dedi: "Amerikan Kanser Derneği, kanser hastalarında yorgunluğu azaltmak için haftada 150 dakika orta düzeyli egzersiz önermektedir. Bunlar hızlı tempolu yürüyüş, bisiklete binme, yüzme olabilir. Kemoterapi alan hastalarda düzenli egzersiz, kardiyovasküler zindeliği artırır, yorgunluğu azaltır, uyku bozukluklarını düzenler. Akciğer kanserli hastalarda operasyon öncesinde düzenli egzersiz, hastanede yatış süresini ve ameliyat sonrası komplikasyonları azaltır."
