Doğum sırasında çeşitli nedenlerle bebeğin omuzunun doğum kanalına sıkışması sonrası boyundan gelen sinirlerin gerilmesi veya kopması nedeni ile doğumsal kol felçleri oluşuyor. Bunun ana nedenleri arasında annenin doğum kanalının darlığı, çocuğun ters gelmesi, çeşitli nedenlerle doğum kanalında sıkışma olarak sayabiliriz. Doğum kanalında sıkışan çocuğun havasız kalmaması ve beyin hasarı oluşmaması için uygulanan çekme kuvvetleri nedeni ile aynı zamanda köprücük kemiği kırıkları da travmaya eşlik edebiliyor. İşte tam bu noktada bu tip çocuk doğumsal boyun sinir yaralanmaları sonrası neler yapılmalı? Bu sorunun yanıtını El Cerrahisi ve Mikrocerrahi Uzmanı Prof. Dr. Bülent Özçelik şöyle veriyor:
"Bu çocukların çoğu kopma yerine gerilme yaralanmasına uğradıkları için çoğunlukla ilk aylarda egzersiz tedavisi ile kendi kendine iyileşiyor ama 4'üncü aydan sonra kolun hiç oynatılamaması veya 6'ncı aydan sonra kısmi kayıplarla birlikte göz düşüklüğü de var ise ameliyat edilmesi gerekiyor."
Bu vakalara müdahele etmek için zamanın çok önemli olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Özçelik, aynı zamanda hekimin tecrübesinin de bir o kadar önemli olduğunu belirtti. Prof. Dr. Özçelik, "Eğer bulgularda gerileme olmaz ise sinir nakilleri için süre yine çok önemli. Bu dönemde hızlı karar verilip ameliyatın bir an önce yapılması, sonuçların iyi olması konusunda etkilidir. Bu dönemde yapılan bilgisayarlı görüntüleme yöntemleri bize hangi köklerde ve sinirlerde hasarlanma olduğunu gösterebilir" dedi.
Yapılan ameliyatlarda genelde kopma sırasında kökler sağlam kalmış ise bacaktan alınan sinirlerin kullanıldığını söyleyen Prof. Dr. Özçelik, "Bacaktan alınan sinirler, boyun bölgesinde kopan sinir grupları arasına mikrocerrahi yöntem ile aktarılması veya sinir kökleri sağlam değil ise çevrede kullanılabilecek yedek sinir kaynaklarından sinir transferi yapılması gibi ameliyatlar, çocuğun kolunu tekrar kullanabileceği hale getirilmesi için uygulanılan yöntemlerdir" dedi.
KURTARICI AMELİYATLAR
18 aylık olana kadar eğer bu vakadaki bebekler ameliyat edilmemişse ailelerin bundan sonraki süreçte nasıl bir yol izlemeleri gerektiğini ise Prof. Dr. Özçelik, şu şekilde açıkladı: "Bu dönem sonrası ameliyatlar genellikle çocuğun kolunun fonksiyonlarının artırılması için yapılıyor. Bunlar, kurtarıcı ameliyatlar olarak adlandırılıyor. Özellikle omuz hareketlerinin belli bir açıya kadar kaldırılıp daha yukarıya kaldırılamaması durumlarında, omuz bölgesi çalışan kasların, çalışmayan kas guruplarının yerine aktarılması, omuz hareketlerinin artırılması konusunda yardımcı oluyor. Bu ameliyat sonrası çocuğun kolunun, 6 hafta yukarıda tutacak şekilde bir kalıp içinde kalması lazım. Bu nedenle bu ameliyatlar genellikle çocuğun kolunun bu kalıp içinde sorunsuz kalabileceği 4-5 yaşlarından sonra yapılmaya başlanıyor. Çocuğun yıllar içinde kolunun ağırlaşması nedeni ile aktarılan kasın etkisi azalacağı için yine 7-8 yaşından sonra ameliyat etkinliği azalıyor."
HER HASTANIN DURUMU ÖZEL
Prof.
Dr. Özçelik, "Her hastanın kendine özel durumu ve fonksiyonel özellikleri var" diyerek, şunları söyledi: "Her hastanın durumu iyice incelenip hastaya uygun tedaviler uygulamak gerekli. Hastanın umutları ve beklenen kazanımlar mutlaka hasta yakını ile uzun uzadıya konuşulmalı. Tekrar tekrar hasta değerlendirilmesi yapılıp tekrarlayan muayeneler yapılmalı."
BEBEK 6 AYLIK İKEN AMELİYAT PLANLANMALI
Prof. Dr. Özçelik, ameliyatın planlanması ile ilgili süreci şöyle değerlendirdi: "Sinir çok zor iyileşen bir yapı. Her gün 1 mm iyileşme sağlanıyor. Omuzdan ele kadar mesafe oldukça uzun bir iyileşme dönemi gerektiriyor. Aynı zamanda sinir iletisi, duran kaslarda bir süre sonra kullanılmaz hale gelip, sonrasında sinir iyileşmesi tamamlansa bile bir daha çalışması ve kasılması mümkün olamıyor. Bu nedenle eğer çocukta herhangi bir sinirin tam kopması düşünülüyor ise ameliyat zamanı mutlaka en uygun ve erken dönemde yapılmalı. Genellikle bizim tercih etiğimiz yaş aralığı bebek henüz 4 aylık ya da 6 aylık iken. Bebek 12 aylık iken bu sinir nakli ameliyatlarının yapılması için son dönem olarak görülse bile bazı durumlarda 18 aylık bebeklere de sinir nakli ameliyatları yapılabilir."
KAS NAKİLLERİ YAPILABİLİR
Prof. Dr. Özçelik, yine dirsek el bileği ve parmak hareketlerini sağlamak için kullanılabilecek kaynak var ise kas nakilleri yapılabileceğini söyleyerek, şöyle dedi: "El bileği pozisyonunu sağlamak amacı ile eklem dondurma ameliyatları etkili olabilir. Çoğunlukla bu tip hastalarda amaç sağlam elin kullanımı sırasında karşı ele destek bir el yaratmak. Yine kolun içeriye fazla dönük olduğu durumlarda koldaki kemik kesilerek kemiğin dışa döndürülmesi veya ileri yaşlarda yine gövdeden alınan kasların kolun dışa çevrilmesini sağlayacak şekilde omuza aktarılması sağlanabilir. Son olarak uygun hastalarda bacak iç tarafındaki kasların, kol bölgesine damarı ve siniri ile beraber aktarılması yani serbest kas transferi ile dirsek ve el hareketleri sağlanmaya çalışılmaktadır."
