"Hem yeni hem eski teknolojiyi kullanıyorum araştırmalarımda. Yani köpek de kullanmışımdır, GPS sistemi de, uzaktan kumandalı insansız hava aracı drone (İHA) da." 40 yıldır bu işi yapan Wright özel dedektiflerin kullandığı araçların büyük bir değişim geçirdiğini söylüyor. Eskiden özel araçlar içinden etrafı gözetleme yaygınken bugün minik kameralardan sosyal medyaya kadar birçok yeni teknoloji ağırlık kazanmış durumda. Kendisi de bu değişimi işine uyguluyor ve gerektiğinde uzaktan kumandalı 'drone'lara bile başvuruyor.
Sokakta birilerini gizlice gözetlemek için bunun iyi bir yöntem olduğunu söylüyor Wright. "15-23 metre yüksekten uçuruyoruz aracı. Böylece hiçbir şey duymuyorlar aşağıda." Girmesi zor bölgeleri gözetlemek için de iyi bir yöntemmiş. Örneğin bir okulda ya da kilisede hırsızlık veya vandallık şikayeti varsa İHA'larla bu binalarda kamera kaydı yapılabilir.
Wright İHA'ları 200 dolara pahalı oyuncakçılardan temin ettiğini söylüyor. Pahalı bir yatırım olduğunu, bu aracı kullanmaları için bir-iki kişi de tutmak gerektiğini, liselerdeki teknoloji meraklısı öğrencilerin bu iş için biçilmiş kaftan olduğunu belirtiyor.
Fakat bu işi yapan insanlarla konuşma çabası genellikle boşa gidiyor. Birilerini gizlice gözetliyor olmak rahat konuşulacak bir konu değil ne de olsa. 2013'te Seattle'da görülen bir davada bir kadın İHA aracılığıyla gözetlendiğinden şikayetçi olmuştu. Kocası İHA'nın uzaktan kumandasını kullanan kişiye orayı terk etmesini söylemiş, ancak adam yasal hakları çerçevesinde hareket ettiği iddiasında bulunmuştu.
Yasal düzenlemeler
Bunun gerçekten de öyle olup olmadığı net değil. Geçen yıl ABD'nin 10 eyaletinde yasalara İHA'larla ilgili düzenlemeler eklendi. Örneğin Iowa'da bugün İHA kullanımı trafik polisi için bile yasak. Kuzey Carolina'da ise bir şahsı veya özel mülkünü İHA'larla gözetlemek yasa dışı kabul ediliyor. Tennessee'de balık avlayanları bu araçlarla gözetlemek kusur sayılıyor.
Özel dedektif Wright'ın da İHA kullanımı yakında yasal olarak sorgulanır hale gelebilir. Bu yıl başlarında bir senatör California'da özel mülk üzerindeki hava sahasının da mülke dahil sayılması doğrultusunda bir yasa teklifi vermişti. Bu durumda İHA kullananlar özel mülk haklarını ihlalden yargılanabilir.
Ayrıca bundan kısa bir süre önce de Federal Havacılık Dairesi oyuncak İHA'ların 25 kg'dan az olması ve operatörlerin bu araçları daima görülebilir bir mesafede tutmaları düzenlemesi getirmişti.
Bu konudaki yasal düzenlemelerin net olmaması nedeniyle bugüne kadar birçok özel dedektif yasaları teğet geçebildi. Fakat aslında bu araçlar yoluyla görüntü almak yasa dışı kabul ediliyor. Çünkü yerden gözlenemeyecek faaliyetleri havadan gözetlemek şahsi mahremiyet haklarının ihlali sayılıyor. Fakat okul ve kilise gibi kurumların korunmasına yardımcı olma gibi nedenlerle Wright gibi dedektifler mahremiyet sorununu teğet geçmiş oluyor.
Fakat ABD'de İHA'ların kullanımını sınırlayan yasaların gündeme gelmesi an meselesi olarak görülüyor. O güne kadar Wright da işine yaradığı yerde bu aracı kullanmaya devam edecek. Gözetlenen insan, mahremiyetinin ihlal edildiğini görüp de bu aracı düşürene kadar en azından. (BBC Türkçe)
