Türk bilim adamları ileri teknoloji yarışında büyük bir buluşa imza atmaya hazırlanıyor: Uçan tren. Saatte 586 kilometre hıza ulaşan ve rayların 2 santimetre üzerinden gidebilen manyetik raylı trenin prototipini yapan Karadeniz Teknik Üniversitesi Fizik Bölümü Süperiletkenlik Araştırma Grubu, 4 yıldır üzerinde çalıştığı bu projeyi TÜBİTAK'a sundu. TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu) projeyi 2023 vizyonuna koydu ve 2 milyon liralık kaynak verdi.
TOZDAN KRİSTALE
KTÜ Fizik Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ekrem Yanmaz ve ekibi 4 yıl önce 'Kristal Büyütme Projesi'ne başladı. Projeye göre, kütlenin havada kalması sağlanacaktı. Bunun için ilk etapta yttriyum, baryum, bakır oksit elementleri birleştirildi. Ardından aşılama-eritme-büyütme (top seed) tekniği kullanarak daha büyük bir erime sıcaklığına sahip Samaryum bu elementlerin üstüne konuldu. Erime sıcaklığı olan bin 100 derecede 13 milimetrelik elementler merkez görevi yapan Samaryum'un etrafında kristalleşerek birleşti. Deneyin bir sonraki aşamasında erime sıcaklığı saatte 1 derece düşürüldü. Toz halindeki elementler 10 günde 4.5 santimetre büyüklüğüne ulaşırken ağırlığı da 75 grama çıktı. Deneyin son aşamasında; 75 grama ulaşan kristal, 9 kilogramlık ağırlığa monte edilerek manyetik bir ortama konuldu. Süper bir iletken haline gelen kristali taşıyan ağırlık havada asılı kaldı. Daha sonra hızı saatte 586 kilometreye ulaşan manyetik raylı trenin 2 metrelik prototipi yapıldı. Trenin tabanına kristal kütle yerleştirildi ve raylara konuldu. Hareket ettirilen tren sıfır sürtünmeyle 2 santimetre yüksekten gitmeyi başardı.
"2023'TE HAVADAN GİDECEK"
Projenin başkanı Prof. Dr. Ekrem Yanmaz, manyetik raylı trenin Çin ve Almanya'da hayata geçirildiğini, Türkiye'de ise sadece kendilerinin prototipini yaptıklarını söyledi. Yanmaz, "Hem trendeki kütle hem de raylardaki mıknatıs aynı kutuplu iletkenler. Bu yüzden birbirlerini itiyor. Haliyle tren havada kalıyor" dedi. Almanya'da bilim adamlarının şu anda 5 kilogram kristal büyütmeyi başardığını belirten Yanmaz, "Kütle ne kadar büyük olursa kaldırma kuvveti de o kadar büyüktür" diye konuştu. Manyetik raylı sistemin pahalı olduğunu da kaydeden Yanmaz, "Bu bir ileri teknoloji yarışıdır. İki ülke 'biz bunu yapıyoruz' diyor. Türkiye sadece prototipinde kalmayacak. TÜBİTAK'ın desteğiyle projemizi büyüterek yolcu taşımacılığına dönüştüreceğiz" dedi. Çalışma için bor madenini kullanmaya başladıklarını söyleyen Yanmaz, "Türkiye'de bu madenin rezervi dünyanın tamamına yetecek orandadır. Magnezyum ve bor madenini birleştirerek süper iletkeni üretiyoruz. Adı da; MgB2. Bu iki madenin akım taşıma ve kaldırma değer kuvvetleri daha yüksek" ifadelerini kullandı.
