İstanbul Eminönü'ndeki Rüstem Paşa Camii'nin yanından giriş yapıyoruz. İstikametimiz alışverişin merkezi Tahtakale. Her gün buraya alışveriş için milyonlarca insan geliyor. Hafta içi olmasına rağmen dar ve yokuş sokaklarında yürürken mahşeri kalabalık arasında zorlanmamanız elde değil. Labirent gibi sokaklar arasında kaybolmak da olası. Ama Tahtakale esnafından kime sorsanız, yol tarifi yapıyor size. Tahtakale'ye geliş amacımız ise okulların açılmasına az bir zaman kala okul malzemeleri için fiyatların durumunu öğrenmek, kırtasiyecilerin nabzını tutmak, ailelerin okul hazırlığı telaşına ortak olmak. Esnafa sora sora Tahtakale'nin kırtasiyecilerinin yoğunlukta olduğu sokağa varıyoruz. Her bir dükkanda kırtasiyenin binbir çeşidi var; boy boy kalemler, silgiler, defterler, rengarenk kalemlikler, çantalar, beslenme çantalarını gördükçe "Ah keşke çocuk olsaydım!" diyesiniz geliyor.
UYGUN FİYATLA R BOL ÇEŞİT
Hemen sokağın girişinde "Kırtasiyeye buyrun! Uygun fiyat, bol çeşit, buyruuun!" diyerek bağırıyor 40 yıllık kırtasiyecisi Mehmet Beyhatun (50). Müşteriyi çağırışında yılların birikimi, geçmişin izleri var. İstanbul'un uzak ilçelerinden hatta şehir dışından alışverişe gelenler olduğunu söylüyor. Mehmet Bey, Rasis Öney Kırtasiye dükkanının müdavimleri olduğunu gururla anlatıyor ve bu yılki fiyatları paylaşmaya başlıyor: "Geçen sene 100 TL'ye alınacak kırtasiye malzemeleri bu yıl biraz daha pahalandı. Kurşun kalemin düzinesi 4 TL'den başlıyor 10 TL'ye kadar çıkıyor. 2 TL'den, 15 TL'ye kadar uçlu kalemler var. Sulu boya ve kuru boyaların en ucuzu 2 TL'den başlıyor. Fiyatları 4 TL ile 10 TL arasında değişiyor."
DEFTERLER DEMİRBAŞ!
Okul ihtiyaçları listesinde defterler ilk sıradaki yerini koruyor. Birinci sınıfa giden çocuklar için 1 TL'lik defterler tercih ediliyor. Defterin yaprak sayısı arttıkça fiyat 4 TL'ye kadar çıkıyor. Yaş büyüdükçe büyük boy metot defterler talep görüyor. Telli defterler 3 TL'den 5 TL'ye kadar var. Çocukların en çok ilgisini çeken rengarenk kalem kutuları ise 4 TL. Kalemtıraş çeşitleri 1 TL'den 3 TL'ye kadar var. Silgiler 50 kuruştan 2 TL'ye farklı boylarda sunuluyor. Mehmet Bey fiyatların biraz arttığını anlatsa da "Aile 120 TL ile 140 TL'ye çocuğunun tüm okul ihtiyacını karşılayabilir" diyor. Bir konuda derdini paylaşmayı da ihmal etmiyor: "Eskiden burada çok sayıda kırtasiyeci vardı, çoğu kapattı, başka yere gitti. Tahtakale'de kala kala 10 kırtasiyeci kaldık" diye hayıflanıyor.
ÇANTANIN LİSANSI YOKSA KOKU YAPABİLİR
Kırtasiyeci Şerafettin Aydın (55) 30 yıldır Ucuzluk Pazarı'nda çalışıyor. Dükkanda yok yok. Sokağa kadar taşmış ürünler. Aileler çocukları yanlarında, fiyat araştırması yapmaya başlamış bile. Şerafettin Bey ise "Bayramdan sonra daha curcuna olur, yoğunlaşır. Ailelerin cebinden en fazla 150 TL ile 200 TL çıkar" diyerek eskiden Tahtakale'nin daha revaçta olduğunu vurguluyor. Dükkanda çeşit çeşit kırtasiye malzemesi var. Her bütçeye de uygun... Kırtasiye malzemesinde aşırıya kaçmamak gerektiğini söyleyen Şerafettin Bey: "Örneğin lise ve ortaokul öğrencileri en fazla sekiz defter almalı. İlkokula başlayanlar için ise üç-beş defter yeterli. Herkes bütçesine göre almalı" diyor. Ucuzluk Pazarı'ndaki fiyatlar ise şöyle: Defterin tanesi 50 kuruştan başlıyor, 3 TL'ye kadar defterler var. Telli defterler 3 TL. En pahalısı ise 9 TL. Resim defteri 25-35 cm boyutunda 1,5 TL. 35-50 cm boyutunda 8 TL. Silgiler 50-75 kuruştan başlıyor. Kalemtıraşlar 25-40 kuruş, 2,5 TL olan da var. Suluboya 3 TL, kuru boya 6 TL. Kalem kutusu 6 TL ile 15 TL arasında. Lisanslı suluklar 12 TL ile 20 TL. En çok da çantaların fiyatları merak konusu. Çocukların en çok ilgisi de çantalara. Şerafettin Bey çantalar için "Lisanslı çantalarımız 80 TL ve 120 TL. 50 TL'ye de çantalar var ama lisanslı olmadıkları için satmıyoruz. Aileler çantaların lisanslı olmasına dikkat etsin. Yoksa koku yapar" diyerek uyarıda bulunuyor. Son dönemde kitaplar için ise şeffaf kitap kapları satılır olmuş. 10 şeffaf kitap kabı 5 TL'den alıcı buluyor.
SAĞLIĞA ZARARLI ÜRÜNLERE DİKKAT!
Fatih Kırtasiye'nin sahibi Osman Arslan (49) aslında perakendeci değil, toptancı. Aileler daha ekonomik olduğu için kırtasiye malzemelerini toplu almayı tercih ediyormuş. Fiyatlar da hayli uygun. Osman Bey "Özellikle üç-dört çocuğu olan aileler toptan satış yapan kırtasiyeleri tercih ediyor. Okula yeni başlayanların masrafları ise daha fazla olur. Başlangıç için 200 TL'yi gözden çıkarmak gerek. Lise öğrencileri için ise 80 TL ile 100 TL yeterli oluyor" diye aileleri uyarıyor. Ardından fiyatları aktarıyor: "Ekonomik olduğu için 6'lı ve 12'li paketler halindeki defterleri aileler alıyor. Defterlerin tanesi 50 kuruş. Ortalaması 2,50 TL ile 3,50 TL tutuyor. 40'lı silgi paketleri 10 TL. Kaliteli bir kurşun kalem 1 TL. Tüketici 12 tanelik kutu alacaksa tanesi 60-70 kuruşa. Uçlu kalem 5 TL'den 10 TL'ye kadar kadar var. Kalem kutuları 2,5 TL ile 3,5 TL fiyat aralığında. Boya kalemleri ise 3 TL'den 10 TL'ye kadar çıkıyor." Ailelerin en çok dikkat ettiği ise suluklar. Plastik suluklar 3 TL olsa da lisanslı termoslu çelik suluklar almayı tercih ediyorlar. Fiyatı 30-35 TL. Osman Bey bir derdini paylaşmadan bırakmıyor bizi: "Okul sezonu başladığında başka alanda çalışanlar bile kırtasiye malzemesi satmaya başlıyor. Her önüne gelen kırtasiyeci olmamalı. Kırtasiyecilerde sağlığa zararlı, sakıncalı ürünler asla bulunmaz. Ürünün izni ve onayı bizde vardır. Çocukların sağlığı için kırtasiyecilerden almayı tercih etmeliler."
KIYAFETLER BAYRAMDAN SONRA!
Mahmutpaşa'da henüz okul kıyafetleri satışa çıkmamış. İrfaniye Çarşısı'ndaki Erk Çarşı'da çalışan Abdul Bakier (26), "Okullar genelde kendileri özel kıyafetler yaptırıp kırtasiyelerle anlaştığı için bizlerin forsu kalmadı artık" diye yakınıyor. Kıyafetlerde ise kumaşların değiştiğini vurguluyor: "Keten pantolona dönüş var. Lacivert, gri, siyah, füme rengi satılır genelde. Önlük alanlar da olur. Kız çocuklarda önlükler 30 TL ile 35 TL. Erkek çocuklarda 40 TL ile 45 TL. Pantolonlarda lastikli kumaş 20 TL, lise boy 25 TL. Gömlekler ise genel olarak Mahmutpaşa'da 10 TL. Beyaz tişörtler 10 TL'den satılıyor." Mahmutpaşa'daki Tekin Gömlek'te ise İbrahim Sevinç (36) öğrencilerin özellikle beyaz ve mavi gömlekleri tercih ettiğini söylüyor: "Beyaz ve mavi gömlek daha çok satılıyor. Gömlek fiyatları 30 TL ile 45 TL arasında değişiyor. Kravatlar ise lacivert ve siyah renkler kullanılıyor. Fiyatı 15 TL. Ama yardımcı oluyoruz."
KIZ ÇOCUKLARI DAHA MASRAFLI
Bir çocuk kalem kutusunu tutmuş, bırakmıyor. Annesi "Kızım aldım ya sana!" diye bıraktırmaya çalışıyor. Burası Orhan Değirmencioğlu Kâğıt Kırtasiye önü. 1960'lardan beri Tahtakale'de bulunan dükkanı günümüzde Osman Değirmenci (46) işletiyor. İhtiyaçlara değiniyor: "Artık kitapları devlet verdiği için defter, kalem, silgi gibi kırtasiye malzemesinin tutarı az. 80 TL ile 100 TL kadar bir fiyat aralığı var" diyor. Anaokulu için masraf daha fazla. Çünkü onların etkinlikleri çok. Alınacaklar listesi de bunun için değişiklik gösteriyor; 10 grapon kağıdı 7 TL, 10 karton kağıdı 3,5 TL. Boya kalemleri 1 TL'den başlıyor 15 TL'ye kadar çıkıyor. Boya kalemleri 1 TL ile 15 TL arasında. Markalara göre boya kalemlerinin fiyatları değişiyor. Kalemtıraşlar, silgiler 30 kuruştan, 2,5 TL-3 TL'ye kadar çıkıyor. Uçlu kalemler 2 TL ile 10 TL arasında. Büyük metot defteri 1,5 TL. Telli defter 3,5-4 TL. Osman Bey, ailelerin artık fiyatından ziyade kaliteye daha fazla dikkat ettiklerini söylüyor: "Markalı olsun ki bir yıl boyunca kullanabilsin çocuklar!" diye düşünüyorlar. "Erkek çocuklar mı, kız çocuklar mı masraflı?" diye sorduğumuzda cevabı net: "Tabii ki kız çocukları masraflı. Anne-babaya istedikleri her şeyi aldırıyorlar. Süslü kırtasiye malzemelerini tercih edince fiyat daha da artıyor." Çantalar konusunda ise koku yapmaması ve sağlıklı olması için markalı çantaları öneriyor. 45 TL ile 50 TL arasında satılıyor.
