Deprem başta olmak üzere doğal afetler açısından risk faktörü yüksek olan ve Doğu ve Kuzey Anadolu Fay Hatlarının kesiştiği bölgede olan Bingöl'de, Resmi Gazete'de de yayımlanan kararla, 10 Nisan 2019 yılında 'Bingöl Üniversitesi Enerji, Çevre ve Doğal Afet Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi' kuruldu. Merkezde 2021 yılında, TÜBİTAK desteği ve AFAD İl Müdürlüğü ile Atatürk Üniversitesi Deprem Araştırma Merkezi işbirliğiyle kentteki riskli bölgelerin belirlenmesi amacıyla, 'Doğu Anadolu Fay Zonu Üzerindeki Bingöl Sismik Boşluğunun Fay Yapısı ile Bingöl İli Merkez İlçesinin Yerel Zemin Etkilerinin Araştırılarak Sahaya Özel Sismik Tehlike Analizinin Yapılması' projesi hayata geçirildi. 2022 yılında çalışmalarına başlanan proje kapsamında kent merkezindeki 12 mahallenin 11'i ile Genç ilçe merkezindeki sahalarda, sismik tehlike ve risk analizi çalışmaları yapıldı.
Yüzde 65'i tamamlanan çalışmalarla, Doğu ve Kuzey Anadolu Fay Hatları'nda yaşanabilecek depremlerde bölgelerin ve yapıların depremlerden nasıl etkileneceği rapor haline getirilecek. Merkez Müdürü Bingöl Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Doktor Öğretim Üyesi Kenan Akbayram, haritalanmamış veya parçalı olarak haritalanmış bazı eksikleri olan fay hatlarının da olduğunu belirterek, "Bingöl'ün Risk ve tehlike analizlerini yaptık. Halen süre gelen bir süreç ama büyük ölçüde çalışmalarımızla Bingöl'ün zemininin olası depremlerde nasıl davranacağını, yani zemin açısından neler yaşayacağımızı ortaya koymaya çalıştığımız bir TÜBİTAK projemiz var. Bu TÜBİTAK projesinin yüzde 65 kadarı tamamlandı. Bingöl'ün bazı zemin dinamik haritalarını, yani Yedisu'da oluşabilecek veya Doğu Anadolu Fay Hattı'nda oluşabilecek depremlerde, Bingöl'de hangi zeminlerin kötü davranıp, hangilerinin daha iyi davranabileceğini tespit edebildik.
Bu Bingöl il merkezinin hemen hemen tamamı için yapılmış bir çalışma ve hala devam ediyor. Onun dışında Bingöl'de bazı haritalanmamış veya parçalı olarak haritalanmış, bazı eksikleri olan faylar var. Bunlar da bizim sismik kaynaklarımız, deprem kaynaklarımız. Bunları da doğru tespit etmemiz gerekiyor. Bununla ilgili de arazi çalışmalarımız devam ediyor" dedi.
"BİNGÖL'ÜN YAPI STOKUNUN YÜZDE 25'İ İNCELENDİ"
Bingöl Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Fakültesi'nde görevli akademisyenler hazırlanan doktora tezleriyle, kentteki yapı stoklarının da yüzde 25'inin incelendiğini belirten Akbayram, "Sismik tehlike analizlerinin önemli iki parametresi oluyor, zemin araştırmalarıyla birlikte fay araştırmaları. Sismik tehlikenin yanında sismik riski de tespit etmemiz gerekiyor. Sismik risk için de şu yapılıyor; Bingöl'deki yapıların saha taraması metotlarıyla incelenmesi yapılıyor. Hatta bunların büyük kısmı bitti denebilir. Bingöl'de olası depremlerde hasar görebilecek alanları tespit etmiş durumdayız. Bingöl'ün sismik tehlike verileri üzerinde çalışmaya devam ediyoruz. TÜBİTAK projemiz 2 yıldır devam ediyor. 3'üncü yılında girdik. 3 yılda bitiyor bu proje. 3 yılın sonunda tam anlamıyla sismik tehlike haritalarını bitirmiş olacağız. Bunlar sayısal ortamda hazırlanıyorlar. Dolayısıyla cep telefonuyla veya bir tablette sokakta gezdiğinizde elde ettiğimiz jeofizik Mühendislik verilerine haritalarla erişme şansınız olacak. Bunu mühendisler ve teknik uzmanlar daha iyi yorumlarlar. İnşaat mühendisliğine, yani riske yönelik çalışmalarıyla son 4 yıldır yapılan doktora tezleri tamamlandı. Merkez kurulduğundan beri yer bilimsel çalışmaların yanında sismik tehlike çalışmalarını yapıyoruz.
Ayrıca İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa yönetiminde Bingöl çevresindeki fayların tekrarlanma aralığını tespit etmeye yönelik bir çalışmamız da var. O da yaklaşık 2,5 yıldır devam ediyor. Önümüzdeki aylarda sonlanacak. Böylece Bingöl çevresinde tekrarlanma aradığını bilmediğimiz bazı fayları da tekrarlanma aralıklarını tespit etmiş olacağız" diye konuştu. Dicle Üniversitesi'nde görevli araştırma görevlisi Sadık Varolgüneş de, çalışmaların kentin imar planlarında nasıl revizyonlar yapılacağına dair önemli verileri içerdiğini söyledi. Varolgüneş, sismik kaynakların belirlenmesi üzerine ciddi bir çalışma yapıldığını da ifade etti.
