Salı gecesi NTV'de BBC yapımı 'Cengiz Han' belgeseli vardı. Birçok kişi Cengiz Han'ı kana susamış, bir kenti zaptettiğinde taş üstünde taş, omuz üstünde baş bırakmayan bir hükümdardan ibaret sanır. Belgesel ise onun nasıl yeni savaş stratejileri ve taktikleri geliştiren, çağının bilimine önem veren bir komutan olduğunu gösteriyordu.
Mesela Çinliler'le kapışan Cengiz Han, Pekin'i kuşatmıştı. Ancak Fatih'e direnen İstanbul gibi, Pekin de açlığa rağmen direniyordu. Çinliler teslim olmuyordu. Dolayısıyla Cengiz Han'ın hücum etmesi, direnişi kırması ve Pekin'e girmesi gerekiyordu. Ancak Moğol ordusunun, at sürmekte, kılıç ve ok kullanmaktaki mahareti yetmiyordu surları aşmaya...
Cengiz Han saf değiştiren Çinli mühendislerden yararlanmıştı: Moğollar'ın Pekin surlarına saldırırken kullandığı yeni silahlardan biri de 'mancınık'tı.
Uçakların, binlerce kilometre öteyi vuran füzelerin çağında mancınık bir şey ifade etmiyor. Ancak mancınık eski çağların en korkunç silahlarından biriydi. Bilim tarihçisi Adrian Berry 'Sonsuzluğun Kıyıları: Bilim Dünyasından Şaşırtıcı Ama Gerçek Öyküler' adlı kitabında mancınığı 'en öldürücü silah' olarak tanımlıyor. Haksız da değil: Yerini topa bırakana dek mancınığın 75 milyon kişinin ölümüne yol açtığı sanılıyor.
Mancınık nasıl bir silahtı? Hesaplar, mancınığın bir tonluk bir kaya parçasını, 140 km. hızla, 150 metre öteye fırlatabildiğini ortaya koydu. Mancınıkla sadece gülleler ya da ateş topları atılmıyordu. Savunanların moralini bozmak için kesik başlar da mancınık ile surların ardına gönderiliyordu.
Ancak mancınık sadece karşı taraf için tehlikeli değildi. 'Basit' hatta 'ilkel' gelen bir düzeneği vardı ama hesaplamalarda dikkat edilmesi gerekiyordu.
Mesela Hernando Cortes, 1521'de bir Aztek kentini kuşattığında mancınık kullanmaya karar vermişti. Silahı kurdular. Dev bir taşı kepçe bölümüne yerleştirdiler. Ve fırlattılar. Ancak hesap hatası yapmışlardı. Taş gökyüzüne doğru yükseldi ama ileriye doğru gitmek yerine İspanyollar'ın kafasına iniverdi.
Neyse... Mancınıkla karşılaşmanız neredeyse imkânsız. Ama yine de bir şeyi fırlatırken dikkat edin ki G.Saray galibiyeti ertesinde formasını seyirciye atmak isterken kolu elinde kalan F.Bahçe kalecisi Volkan'ın durumuna düşmeyin.