Kuveyt'in kurtarılması ve Saddam Rejimi'nin izole edilmesiyle sonuçlanan 1991'deki "Çöl Fırtınası Operasyonu", ABD için müthiş bir askeri başarıydı. Buna karşı Irak'ın işgali ve Saddam'ın devrilmesiyle sonuçlanan şimdiki operasyon, ABD için hem askeri, hem de siyasi bir fiyasko oldu.
Şimdi ABD'de bu fiyaskonun nedenlerini saptamak için raporlar hazırlanıyor, kadro değişiklikleri yapılıyor. Bu arada Başkan Bush, başarılı ilk operasyonda yönetimde bulunan babası eski Başkan Bush'un adamlarını yeniden çevresine toplamaya başladı.
Acaba Irak'a demokrasi getirme projesi yerine, Saddam'ı devirip yerine onun benzeri ama ABD yanlısı bir diktatörü koyup, geri çekilmek daha mı doğru olurdu? Örneğin Libya'nın Kaddafi'si de ABD'yi çok uğraştırdı. Ancak ABD, Libya'yı işgal edip, Kaddafi'yi devirmek gibi bir projeyi neden hiç gündeme almadı?
BAŞARAMADILAR
Özetle ABD, 2'nci Dünya Savaşı'nın sonunda Almanya'da ve Japonya'da başarabildiğini, Irak'ta başaramadı.
Bütün bunlar tartışılıyor şimdi.
Bizde de Osmanlı İmparatorluğu'nun sonunu getiren 1'inci Dünya Savaşı yenilgisi üzerine sayısız tartışmalar yapılmıştır geçmişte. Bunlardan en berrak olanı, İsmet İnönü'nün Lozan'ın 50'nci yıldönümünde Türk Tarih Kurumu'nca 23 Ekim 1973'te düzenlenen konferansta yaptığı konuşmadır. Tam metnini "Belge.net" sitesinde bulabileceğiniz bu konuşmada, rahmetli İnönü özetle şu tahlili yapmıştı:
- Birinci Cihan Harbi'ne biz, İttihat ve Terakki hükümeti zamanında girmiştik. Bizim muharebeye girdiğimiz zaman olan 1914'te, Alman büyük askerlerinin planlarında söyledikleri kayıtlara göre harp, Almanya için bile kaybolunmuş sayılmak lazım gelirdi.
Evet... Bir savaş başladıktan sonra ona yenilen tarafın yanında katılmak, başlı başına bir yenilgi sebebidir.
PLANI SULANDIRMAK
İnönü, Almanya'nın savaşın başında yenilmiş olmasını ise, şöyle tahlil ediyor:
- Almanya'da savaşın planlarını yapan Kurmay Başkanı Schlieffen, Almanya'nın kuvvetlerinin büyük bölümünü Batı'da Fransızlara karşı toplamasını öngörmüştü. Bu plana göre Doğu'da Rusya'ya karşı mümkün olduğunca az kuvvet bırakılacak ve hatta Doğu'da toprak kaybı göze alınacaktı. Birinci öncelik Batı'da büyük bir üstünlükle savaşı bir an evvel kazanmaktı.
İnönü'ye göre bu olmadı.
- Bu plana göre Almanlar, Fransa'ya taarruz etmişlerdir. Fransa, Almanları durdurmağa muvaffak olmuştur. Söküp atamadılar, Verdun'de, vs.'de dayandılar. Rusya'ya karşı mukavemet tam savunmaya dönük bir vaziyet alacakken Rus cephesinde muzaffer oldular, Fransız cephesini kaybettiler. Oradan plan sulandırıldı. Hem Rusya'ya karşı mukavemet edelim, hem ötekini tahrip edelim... Harp altı ayda bitecek derken, 1918'e kadar dört sene sürdü ve hakikaten şartlar ağır oldu.
Görüldüğü gibi bir askeri yenilginin tahlilini yapmak bile, uzmanlık gerektiriyor. Ama bu yenilginin nedenini anlamak, ilerideki yenilgilerin olmayacağı anlamına da gelmiyor. Neticede Hitler, 2'nci Dünya Savaşı'nda, geçmiş hatayı tekrarlamamış ve önce Fransa'nın işini bitirerek, Batı cephesi'nde "Yıldırım savaşı"nı kazanmıştır. Ama daha sonra Rusya'ya karşı başlattığı "Barbarossa Operasyonu" yenilgi ile bitince savaşı da kaybetmiştir.
ASKER VE POLİTİKACI
İnönü, 1'inci Dünya Savaşı'nı tahlil ederken, askerlerle politikacılar arasındaki ilişkiye Alman yaklaşımını şöyle yorumluyor:
- Alman askeri literatüründe bir tabir vardır. Erkanıharp reisleri, kumandanlar, daima bir siyasi fikir teklif edecekleri zaman o sunuşu yaparlar: "Biz askeriz, devletin siyasette ne karar vereceğini bilmeyiz. Salahiyetimiz de yoktur. Fakat, eğer bir harbe girmek ihtimali var ise, siyasi müzakerenin neticesi bir harbi doğuracaksa, o harpte muzaffer olmak için birtakım hesaplara riayet etmemiz lazımdır. Vaktiyle, şu kadar zamanda bize haber vereceksiniz, harbe gidiyoruz diye... vs."
Acaba Amerika'da Irak savaşına yön veren Başkan Bush'un çevresindeki Neo-con politikacılar, askerlerin planlarına fazlaca mı müdahale ettiler? Deniz aşırı bir toprakta hızlı bitirilmesi gereken bir operasyon yerine, Amerikan ordusunun, tıpkı Vietnam'daki gibi vadesi belli olmayan bir sürece bağlanması hatası mı yapıldı?
Özetle yenilginin nedenini anlamak, zafer kazanmak kadar önem taşıyor bazen.
