Haberciler, toplum düzenini ve huzurunu bozan suç dalgaları karşısında yasaları zorlama yolunu seçebilirler. Bunlar yolsuzluklar, organize işler, seri cinayetler, kaçakçılık, fuhuş vb alanlarda sıkça görülen tercihler.
Araştırmacı gazeteciliğin en etkili olduğu alan da bu zaten. Günter Wallraff örneğinde olduğu gibi, yasadışı yabancı işçi kılığına girip uzun süre insanlık dışı koşullarda çalıştıktan sonra, Almanya'da okurlarla yaşadıklarını paylaşmıştı.
Örnek çok. Kadın ticaretini ortaya çıkarmak amacıyla fahişe kılığında olaylara tanıklık eden kadın muhabirler de var, gümrük kapılarında gizli kameralar önünde rüşvet teklif eden gazeteciler de.
İsveç'te önceki gün alınan mahkeme kararı, araştırmacı gazetecilik açısından iyi bir haber değil. Uzun süredir yargılanan akşam gazetesi Expressen'in genel yayın yönetmeni ve haber şefi ile bir muhabir, yasadışı silah satın almak ve bulundurmaktan mahkûm oldular.
Neydi bu olayın arka planı? 2010 yılının sonlarına doğru, İsveç'in güneyindeki Malmö kenti, peşpeşe gelen gizemli cinayetlerle sarsılmıştı. Polis uzun süre bu cinayetler karşısında çaresiz kaldı. Bu arada, sağda solda, "Malmö'de tabanca tüfek kaynıyor" söylentisi yayıldı. İ
şte, "bu gerçekten de böyle mi, bir bakalım" diyen Expressen'in editörleri, gizlice silah satın alması için muhabir Diamant Salihu'yu görevlendirdiler, beş saat geçmeden silah satın alındı, gazete haberi ertesi gün "patlattı" ve silah aynı gün polise teslim edildi.
Edildi ama, savcı çok geçmeden muhabir aleyhine "yasadışı silah ticareti yapıp bulundurmak", iki şefi aleyhine de "suça azmettirmek"ten dava açtı. Soruşturma bir yıl sürdü ve karar geçen hafta verildi. Sanıklar koşullu olarak hapis, ayrıca para cezasına çarptırıldılar.
Basit bir karar değil bu. Gazeteci kuruluşlarına göre benzer silah satın alma işleri daha önce de yapılmış, ama savcılar haberdeki "kamu yararı"nı dikkate alarak dava açmamışlar. Şimdi ne fark etti, sorusu bugünlerde İsveç'i meşgul ediyor. En büyük kaygı ise, bu kararın temyizde de onaylanması halinde, çok büyük önem taşıyan araştırmacı gazeteciliğin alanının daralması.