İstanbul işgal edilince... İşgal kuvvetleri, 150'ye yakın "devlet adamı, asker, idareci ve aydın"ı sürgüne gönderdi...
Malta'ya. Ünlü fikir adamı, yazar, Ergani-Maden Milletvekili Ziya Gökalp de "Malta sürgünlerinden."
Ziya Gökalp'in Malta'dan (ailesine) yazdığı mektupların birinden (29 Eylül 1919), birkaç satır sunacağız. İçinde bulunduğumuz bu ayrılık çilesi yakında bitecek... Mutluluk süreksiz olduğu gibi felaket de devamsızdır.
Gündüzden sonra gece, geceden sonra gündüz gelir.
Ayrılık olmasaydı insanlar beraber bulunmanın kıymetini bilmeyecekti.
Yuva saadetini, yuvasından uzak düşmüş garip kuşlara sormalı.
Dünyada vatan sevgisinden sonra, en tatlı duygu yuva sevgisi imiş.
Bıldırcın sürülerinin dönüşü gibi, elbette bir gün bizler de döneceğiz.
O zaman bütün bu hicranlar bitecek.
Ben tanrıdan çok şey istemiyorum... Yalnız iki şey istiyorum.
Yurdum mutlu olsun, yuvam bahtiyar.
Allah çok şey isteyenlerin duasını kabul etmez, çünkü artık bıkmıştır... Fakat az isteyenlerin muradını verir.