Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), okul öncesi dönemde ve erken okul yıllarında çocuklarda beliren bir durumdur. Bu çocukların davranışlarını kontrol etmeleri ve/veya davranışlarına dikkat etmeleri zordur. Yapılan bir araştırmaya göre 25 ile 30 çocuğun olduğu bir sınıfta en az bir çocukta DEHB bulunmaktadır.
DEHB'li bir çocuk zor ama aşılmaz bir görevle karşı karşıyadır. Tam potansiyelini yakalamak için ebeveynlerden, rehberlik danışmanlarından ve halk eğitim sisteminden yardım ve rehberlik almalıdır. Ebeveynlerin ise tedavi seçenekleri de dahil olmak üzere, DEHB hakkında her şeyi bilmesi gerekir.
DEHB BELİRTİLERİ
DEHB'nin başlıca özellikleri dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüselliktir. Bu semptomlar çocuğun yaşamının başlarında ortaya çıkar.
Birçok normal çocuklarda bu belirtiler vardır. Belirti ya düşük bir seviyede veya başka nedenden kaynaklı olabilir. DEHB teşhisi için, çocuğun profesyonel iyi nitelikli biri tarafından muayene edilmesi gerekmektedir.
Hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileri;
Huzursuzluk, genellikle eller veya ayaklarda sersemlik hissetmek
Oturma ve sessiz kalma davranışları beklenirken koltuğun veya ortamın terk edilmesi
Soruyu duymadan önce cevap vermeye çalışmak, soruyu saptırmak, farklı konulara geçmek
Dikkatsizlik belirtileri:
İlgisiz yerlere bakmak ve genellikle seslerden rahatsız olmak
Ayrıntılara dikkat etmemek
Dikkatsiz hatalar yapmak
Başarısız olmak
Kendisine verilen talimatları nadiren uygulamak
Kalem, kitap ve bir görev için gerekli olan araçları kaybetmek veya unutmak
Genellikle tamamlanmamış bir etkinlikten diğerine atlamak
DEHB TEŞHİSİ
Çoğunuzun dağınık ve dikkatsiz davranmasının doğru davranış olup olmadığına karar veremiyor ve bazı davranışlarını anlamlandıramıyorsanız, profesyonel bir yardım almanız gerekebilir. DEHB'de çocuk psikologları, psikiyatrileri, gelişimsel ve davranışsal alanlarda yetkin nörologlar hastalığın teşhisi için uygun bireylerdir. Doğru bir teşhis çoğunlukla, çocuğun sorunlarının sebepleri konusundaki karışıklığı giderir, ebeveynlere ve çocuğa hastalığın tedavisi konusunda doğru bilgileri ilerletmelerini sağlar.
Düzensizlik düzgün bir şekilde teşhis edildiğinde, çocuk ve aile; ihtiyaçları olan eğitim, tıbbi ve duygusal yardım kombinasyonlarını almaya başlayabilir.
DEHB NEDENLERİ
Bilim adamları, DEHB'i önlemek için, tedavi yollarını araştırmakta ve bu hastalığın olası nedenlerine yoğunlaşmaktadır;
1. Genetik: Dikkat bozuklukları genellikle ailelerde görülür, bu nedenle genetik etkiler olması muhtemeldir. Araştırmalar, DEHB çocuklarının ailelerindeki yakın akrabaların yüzde 25'inin de DEHB'ye sahip olduğunu ortaya çıkarmıştır.
2. Fiziksel çevre: Yüksek DEHB riski ile ilişkili olabilecek bir faktör de, okul öncesi çocukların bedenindeki yüksek kurşun seviyesidir.
Kurşun boya içerisinde bulunabilmektedir. Ayrıca eski tesisat döşeli ve eski binalarda yaşayan çocuklar, kurşun seviyesi açsından risk altındadır.
3. Gıda katkı maddeleri ve şeker: Yapılan araştırmalarda, dikkat bozukluklarına rafine şeker ya da gıda katkı maddelerinin neden olduğu ya da DEHB semptomlarının şeker ya da gıda katkı maddeleri ile daha da kötüleştiği öne sürülmüştür. Bir çalışmada; çocukların bir kısmına şeker, bir kısmına aspartam (tatlandırıcı) verilmiştir.
Çocuklarının şeker aldığını düşünen anneler, onları diğer çocuklardan daha fazla hiperaktif olarak puanlamış ve davranışlarını eleştirmiştir.
Yaramaz çocuğunuz aslında DEHB olabilir
DEHB hastalığı olanların hayatlarını kolaylaştırmak için etraflarındakilere önemli görevler düşüyor. Sorumlulukları sürekli hatırlatmak, büyük işleri küçük parçalara bölmek, yapılacaklar listesi hazırlamak, ders çalışmak gibi konsantrasyon gerektiren şeyleri sessiz ortamlarda yapmak ve küçük hatırlatma kağıtları hazırlayıp değişik yerlere asmak; yapılabilecekler arasında yer alıyor. Özellikle 'yaramaz' tabir edilen çocukların büyük bölümü DEHB tanısı alıyor. Başarının en önemli anahtarı dikkat ve konsantrasyondur.
Haşere ilaçları dikkat eksikliğine neden oluyor
Haşere ilaçları, kansere neden olduğu gibi sinir sistemimizi de mahvedebiliyor. Ne var ki ülkemizde satılan sebze ve meyvelerin üçte biri bu zehirli maddelerle kaplı. Haşere ilaçları toksin içerir.
Nörotoksin de buna örnektir. New York'ta küçük çocuklar üzerinde bir araştırma yapıldı, üç yıl süren araştırmada belli bir haşere ilacı miktarı ölçüldü. Çocuklarda bu madde ne kadar yüksekse; hiperaktivite ve dikkat eksikliği sorunu da o kadar artıyordu; otizm ve öğrenme güçlüğü de dahil...
DEHB TEDAVİSİ
DEHB'li bir çocukta kaygı veya depresyon varsa, ilacı ve davranış terapisini birleştiren bir tedavi en iyisi olabilir. Tedavi sırasında her çocuğun ihtiyaçları ve kişisel geçmişi dikkatlice düşünülmelidir. DEHB konusunda uzmanlaşmış bir terapistle birlikte sosyal beceri eğitimi, çocukların kendilerini değerli meseleler hakkında konuşmalarına olanak tanır; örneğin, okula devam edememe veya arkadaşlarıyla sorun yaşamaktan rahatsızlık duymak gibi. Terapist, çocuğunuzun duygularını düzeltmek için sağlıklı yollar bulmasına yardımcı olabilir.
Örneğin, bir çocuk uygun bir şekilde cevap vermek için diğer insanların yüz ifadelerini ve ses tonunu "okumayı" öğrenebilir. Sosyal beceri eğitimi, çocuğun diğer çocuklarla oynamak ve çalışmak için daha iyi yollar geliştirmesine yardımcı olur.
Davranış Terapisi (BT), çocukların bir öğretmenle çatışma veya ödev üzerinde yoğunlaşmak gibi acil meselelerde etkili yöntemler geliştirmelerini sağlar. BT, çocuğun görevleri veya okul işlerini organize etmede, duygusal olarak yükümlü olaylarla uğraşmada yardımcı olmak gibi pratik yardımlar sağlayabilir.
AYLIK TOPLANTILAR YAPILIR
Destek grupları, ebeveynlerin DEHB çocuklarıyla benzer sorunlar ve endişeleri olan diğer insanlarla bağlantı kurmalarına yardımcı olur.
Destek gruplarının üyeleri, DEHB konusunda uzmanlardan gelen konferansları dinlemek, hayal kırıklıklarını ve başarıları paylaşmak ve nitelikli uzmanlardan neyin işe yaradığına dair bilgi almak için düzenli olarak (aylık olarak) toplanmaktadır.
DEHB olan çocuklar genellikle örgütlenmede yardıma ihtiyaç duyar.
Çocuğunuz için bir program tutun. Uyanma saatinden yatma zamanına kadar her gün aynı rutine sahip olun.
Programın, ev ödevi ve oyun süresi içermesine (açık hava dinlenme ve bilgisayar oyunları gibi kapalı etkinlikler dahil) dikkat edin. Programınızı mutfakta buzdolabında veya bülten panosunda yapın. Çocuğunuzu gözlemleyin ve iletişim kurmayı bırakmayın.
