'Kovid-19' küresel pandemi sürecinin bütünü, tüm dünyayı hazırlıksız yakaladığı boyutuyla, pek çok tartışma ve geleceğe dönük pek çok belirsizliği de beraberinde getirdi. Uluslararası kuruluşların raporlarına yansıyan ortak görüş ise, 'gelecek bizleri artık hep şaşırtıyor olacak'. Bu ifade, tedirgin edici olduğu kadar, belki ülkeler açısından tehdit edici olduğu kadar, aynı zamanda çeşitli fırsatları da içinde barındırıyor. OECD başta olmak üzere, uluslararası kurumlar küresel belirsizlikleri önemi ve etkileri itibariyle 3 ayrı kategoride ele alıyorlar. Etkileri ve sebep olduğu belirsizlik açısından 'düşük risk' kategorisindeki, yani 'yeşil kategori'deki 2 başlık 'veri ihlali' ve 'yaşlanma'. Bu iki konu, ülkeler tarafından yönetilen, tedbir alınabilen ve bu sayede etkileri minimum düzeyde tutulabilecek konular.
Orta risk grubundaki, yani 'sarı kategori'deki belirsizlik başlıkları ise, 'ekonomik kriz'ler, 'doğal afet'ler olarak karşımızı çıkıyor. Ortaya çıkışları kısmen önceden tahmin edilebilen; bununla birlikte önlemek veya etkilerini hızla bertaraf edebilmek adına yeterine tedbir alınmayan, alınamayan ve nedenle gerçekleşmesi sonrası etkileri yıllarca devam eden risklerden söz ediyoruz. Bu risk grubunda, 'sarı kategori' ile 'kırmızı kategori' arası, belirsizlik algısı bir miktar daha karmaşık çok kapsamlı ve yüksek; bununla birlikte, etkileri yönetilebileceği umut edilen iki risk ise 'enerji kesintileri' ve 'internet kesintileri'. Ancak, ülke, bölge, kıta ve dünya ölçeğinde çok kapsamlı bir elektrik ve/veya internet kesintisinin sebep olacağı etkiler sanılandan daha büyük boyutta da olabilir.
Yüksek risk algısı olan, yani belirsizlik derecesi ve etkileri 'kırmızı kategori'de tanımlanan olaylar ve başlıklar ise, 'siber savaş', 'virüs salgını', 'yapay zeka' ve 'iklim değişikliği' olarak sıralanıyor. Bu kategoride 'yapay zeka'nın yer alması, küresel güç merkezleri ve ülkeler arasında çeşitli saldırı metotları arasında son dönemde fazlasıyla öne çıkan 'siber savaş' olgusu ile 'yapay zeka' konusunun birbiriyle irtibatlı olmalarından kaynaklanıyor. Bu husus, 'siber savaş' ve 'yapay zeka' imkanlarıyla, ülkelerin 'küresel itibar'ını tehdit etme ve zarar verme boyutuyla da kendisini göstermekte. Küresel 'hacker'lar tarafından konu öyle bir boyuta ulaştırılmış durumda ki, bir ülke internet platformları ve küresel sosyal medya ağları üzerinden yapmadığı, haberi dahi olmayan bazı olayların içine düşmüş gibi dahi gösterilebiliyor.
Küresel ekonomi-politik sistemin yeniden yapılandığı bu zorlu dönemde, 'gelecek bizleri artık hep şaşırtıyor olacak' mottosuyla öne çıkan küresel belirsizlikler, ülkelerin söz konusu küresel belirsizliklere dayanma, yönetme ve püskürtme imkan ve kabiliyetlerine bağlı olarak, aynı zamanda bir 'küresel itibar' sınavından da geçirilmelerini beraberinde getiriyor. Bu nedenle, ülkeler arasında var olan yeni siyasi, ekonomik ve ticari rekabet alanları, aynı zamanda ülkelerin küresel itibarına yönelik operasyonları da beraberinde getirmekte. Çünkü, rakibini küresel belirsizliklere karşı zayıfmış gibi göstermek, küresel belirsizliklere karşı dayanıksızmış gibi izlenim oluşturmak, bir rakibi saf dışı edebilmek anlamına da gelmekte. Bu nedenle, önümüzdeki dönemin en popüler konularından birisini, bu belirsizliklere karşı hiç durmaksızın 'teyakkuz'da olmak oluşturacak.
Bu köşe yazısını aşağıdaki linke tıklayarak sesli bir şekilde dinleyebilirsiniz
