Küresel piyasalar bu hafta jeopolitik risklerin etkisi altındaydı. Borsalar yıllardır merkez bankalarının para basma politikalarının etkisinde hareket ediyor ancak komşu ülkelerdeki gelişmeler piyasaları dönem dönem etkisi altına almaya başladı.
Yılın ilk aylarında Ukrayna'da iç savaşın tırmanması etkisini göstermişti. Yaza girerken bu kez Irak'taki mantık sınırlarını zorlayan gelişmeler yaşanmaya başladı. Bir terör örgütü, Irak'ta kentleri işgal ederek başkent Bağdat'a doğru ilerliyor.
Türkiye, Musul'da rehin alınan konsolosluk görevlileri ve şöforler nedeniyle gelişmelerden en fazla zarar gören ülkelerin başında geliyor. Küresel piyasalarda ise gelişmeler kaygıyla izlense de ilk tepkiler sınırlı kalıyor.
Libya'daki iç çatışmalar nedeniyle petrol akışı sekteye uğramış durumda, buna bir de Irak petrolünde kesinti eklenirse petrol fiyatları zıplayabilir. Borsaların şimdilik en büyük korkusu bu. Brent petrol 112 dolara çıktı ama kontrolsüz bir seyir izlemiyor. Bu tür durumlarda güvenli liman olarak görülen altındaki yükseliş de yüzde 2 ile sınırlı.
Şİİ-SÜNNİ ÇATIŞMASI
Irak'taki piyasalar ve dünya ekonomisi açısından en büyük risk, petrol üretiminin darbe alması ve fiyatların kontrolden çıkması. Ekonomiler zaten düşük hızda büyüyor, birçok ülke resesyonun kıyısında dolaşıyor. Dünya Bankası ve IMF, hafta içinde yayınladığı raporlar ve açıklamalarla dünyada büyümenin biraz daha yavaşladığını duyurdu.
Bu kadar zayıf durumdaki ekonomilerin petrol fiyatlarında yaşanacak bir şoku atlatmaları mümkün değil. Bu riskin ve fiyatların artması, hisse senedi borsalarında satışları tetikleyebilir.
Ancak dünya için en büyük risk petrol değil, giderek yaklaşan bir savaş tehdidi. IŞİD, kentleri işgal ederek Irak'ın başkenti Bağdat'a doğru ilerliyor., aslında Sünni bölgesinde bulduğu destekle Şii nüfusun ağırlıklı olduğu bölgelere doğru hareket ediyor. Buna karşın İran'ın üç tabur devrim muhafızını merkezi hükümeti desteklemek için gönderdiği belirtiliyor.
Dünya, yıllardır iki kutuplaşma tehlikesiyle karşı karşıya. Birincisi Ukrayna'da Batı-Doğu çatışması olarak ortaya çıktı, ikincisi önce Suriye'de şimdi de Irak'ta Sünni-Şii savaşı olarak sahne alıyor. Bu iki cephede de yıllardır alttan alta süren çatışma artık gözlerimizin önünde sahne alıyor.
Sınırımızdaki gelişmeler ve konsolosluk görevlilerinin rehin alınması, Borsa İstanbul'da (BİST) satış getirdi ve lira değer kaybetti. Irak'taki çatışmaların tırmanması, petrol fiyatlarını yukarı iterken BİST'i de aşağı çekebilir.
Önümüzdeki haftanın piyasalar için yaratacağı bir diğer risk ise ABD Merkez Bankası'nın (Fed) toplantısında alacağı karar olacak. 17-18 Haziran'da yapılacak toplantıların sonunda tahvil alımlarının bir kez daha azaltılması bekleniyor, üstelik bu kez kesinti rakamının 10 milyar dolardan 15 milyar dolara inmesi ihtimali de var. Geçen haftaki yazımdaki görüşümü tekrarlamak istiyorum. Küresel piyasalar mart ortasından mayıs sonuna kadar fazlasıyla iyimser bir dönem geçirdi, bu dönemin sonu geliyor.
