Bildik fıkradır; Nevşehirli İstanbul'a gelir. Sorar; "bura nire?" Cevap; "Kadıköy." "Peki burası?"; "Yeniköy." "Ya burası"; "Ortaköy..."
Nevşehirli dayanamaz, hayretini haykırır; "Bizim Nevşehir'e 'şehir' ve Ortaköy'e de 'köy' diyeni yakalarsam..."
Bu fıkra, dünün gelişmişlik kavramıyla üretilmiş; köyden kente göçün hâkim olduğu dönemlere ait. Köyü geri kalmışlığın, şehri de gelişmişliğin sembolü gören anlayışın ürünü.
Ama bugün durum biraz farklı... Kentlilerin kırsal kesimdeki nüfusu çoktan geride bıraktığı günümüzde köy; "tersine göç" olgusundan, çevreci ve doğal hayata dair pek çok olumlu imajı barındırıyor.
Mesela İstanbul'da durum, daha da dramatik boyutlarda. Betonun yeşili kovduğu geçen yüzyılda 4 bin yıllık metropolü, megapole çevirdik.
Fakat artan zenginlikle birlikte bugün kentte daha modern yapıları, yeşillenen alanları ile İstanbul, dünyanın yeni cazibe merkezi olma yolunda ilerliyor.
Eskiden bu yana köy zengini İstanbul, genişleyen, gelişen süreçte etrafındaki bütün köyleri "kentleştirerek" yok etti. Yeniköy'ü "köy" olmaktan çıkaran olgular, yüzlerce belde için de aynı sonucu doğurdu.
İstanbul'un 39 ilçesi ve bunların 11'inde köyler bulunuyor. İlçelerden 25'i Avrupa, 14'ü de Anadolu yakasında.
Arnavutköy'de 8, Başakşehir'de 1, Beykoz'da 20, Çatalca'da 27, Çekmeköy'de 4, Eyüp'te 7, Pendik'te 5, Sancaktepe'de 1, Sarıyer'de 8, Silivri'de 13 ve Şile'de 57 köy var.
İstanbul'un burnunun dibinde geleneksel tanımını koruyan köy sayısı ise hızla azalıyor. Dünün Çengelköy'ü bahçe bostan tarımıyla ünlü iken günümüzde bu özelliğini kaybetti. Polonezköy, biraz da etnik yapısının dinamikleriyle varlığını koruyarak gelişen bir örnek olarak hep gözümüzün önündeydi.
Şimdi Şamlar, Kayabaşı ve İkitelli köyleri, ya konutlaşarak "yeniköyleşme" sürecine katılacak. Ya da Polonezköy'ün başardığı gibi, dünyanın en ünlü metropolünün içinde, kendine has tarıma dayalı üretim yapısını koruyarak, yeni köy modeli haline gelebilecek.
Düne kadar "köylerle nasıl yaşarız?" utancıyla doludizgin kentleşip betonlaşırken bugünkü algımız artık farklıdır; "köysüz nasıl yaşarız?"
