Milyonlarca hacı adayına "insan" değil de "turizm istatistiği" olarak bakarsanız ne olur? Olacağı şu; Hac'daki facia gerçekleşir ve çeyrek asırda 3 bin 500 insanın ölmesine yol açarsınız.
Her yıl onlarca İslam ülkesinden 2 milyon insanın Kurban Bayramı vaktinde Mekke'de toplanıyor olması, son derece akıllı ve dikkatli yönetilmesi gereken operasyon zaten... Suudi Arabistan'ın bunu temin etmek için kaynak sorunu yok. Ama idrak sorunu var. Petro dolarlarını saçacak yer arıyorlar.
Peki, sorun nedir? Sorun, ülke yönetiminin insana biçtiği değerdir ve bu değer, sıfıra yakındır. 2 milyon mülteciye kucak açan Türkiye bizzat başbakanının kaleminden Mekke ve Mina'da izdihamı önleyici tedbir önermiş, bu dahi dikkate alınmamıştı.
Mina'da şeytan taşlama dönüşü, daima risk taşımıştır. 1990'da El Müeysem Tüneli'ne ters yönden hacı adayları girince 1426 insan, ezilerek ölmüştü. Aylarca yazıldı, çizildi ve tedbir geliştirildiği söylendi. İzleyen yıllar gösterdi ki onlarca benzer facia yaşandı.
Sadece şeytan taşlama dönüşü mü? 1997'de Mina'da 70 bin çadırın tutuşmasında yüzlerce ölü binlerce yaralı vardı. Kendi aklı yetmeyen, dış akıl kullanmayan daha da önemlisi insana değer vermeyen yönetim, bundan sonraki haclarda benzer faciaların yinelenmesini engelleyebilir mi?
Şüphesiz hayır. Neticede hacıları İslam'ın şartını yerine getiren insan olarak görmeleri gerekir. Oysa Mekke'yi otel zincirleri ve AVM'lerden ibaret görüyorlar. Gelenleri de "döviz bırakan turist" gibi algılıyorlar.
Umreye gittiğimde hâlâ aklımda kalan gözlemim, ülke yönetiminin insanına olan tuhaf bakışı idi. Öyle ki paranın satın alamayacakları, gözünüze çarpıyor. Misal koltukları dahi altın kaplama meclis binası var fakat demokrasisi yok. Oradan yasa değil, tavsiye çıkabiliyor.
Tepe yönetiminin bu tavsiyelerle ülkeyi yönettiğini sanıyorsanız; yanılıyorsunuz. Zira yalnızca hac faciaları ardından üretilen akılcı önerilerin hepsi, "dönüştürülerek" uygulandı. Paralar boşa gitti çünkü insana değil, binalara değer verildi.
Kavimler Göçü denecek boyutlarda mülteci faciaları yaşanırken tek bir mağdur insanı ülkesine kabul etmeyen Suudi Arabistan'dan hacıları önemsemesini beklemiyordum ama bu facianın da bir müeyyidesi olmalı diyorum.
