Özgün, işini iyi yapan lokanta ya da dükkanların yanı başında onların kopyalarını açanları, bir yöreye özgü, oranın adıyla bilinen ürünlerin kötü kopyalarını aynı adla üretip satanları hiç sevmem. Kopyacı lokantaların, dükkanların kapısından girmem ama ülkemizin gururu, o yöreye özgü ürünlerin aynı adla satılan kopyalarından korunmayı başaramıyorum. Örneğin hakiki Van otlu peynirini bulmakta zorlanıyorum. Oysa marketlerimiz, başka yerlerde üretilmiş aynı adı taşıyan peynirlerle dolu. Hakiki Çanakkale domatesini bulmak ise neredeyse olanaksız. Restoran ve dükkanların kopyalarını engelleyecek yaptırım yok. Ancak gerçek yöresel ürünlerimizi koruyacak bir sistem var; o da 'coğrafi işaret.' Bir yöreye, kent ya da köye özel bir ürün Türk Patent Enstitüsü tarafından tescil edildiğinde, hak etmeyenlerin o adı kullanması, en azından yasa gereği mümkün değil. Örneğin Ayvalık Ticaret Odası bölgelerinin zeytinyağı için coğrafi işaret almadan önce ülkede yılda 25 milyon litre Ayvalık zeytinyağı satılıyordu. Coğrafi işaretten sonra bu miktar 15 milyon litreye düştü. Ne var ki, Ayvalık'ın zeytinyağı üretimi var yılında 10-11, yok yılında 7-8 milyon litre. Her yıl, başka yerlerin 4-5 milyon litre zeytinyağı hâlâ Ayvalık adı altında piyasaya veriliyor. Yine de Ayvalık zeytinyağının korunduğu söylenebilir.
151 ÜRÜN İŞARETLENDİ
Bugün coğrafi işaret almış ürünlerimizin sayısı 151'e ulaşmıştı. 149 başvuru ise inceleme aşamasında. Sadece yörelere özgü tarım ürünleri değil, geleneksel el işleri ya da yiyecekler de coğrafi işaret alabiliyor. Ancak çoğu kez tüketicinin bundan haberi olmuyor. Bu bilgisizlikten o adı kullanan rakipler yararlanıyor. Çakma ürünler piyasayı doldurunca, hakikisini ayırt etmek mümkün olmuyor. Bu gidişi değiştirecek bir gelişme yaşanıyor bugünlerde. Büyük alışveriş zincirlerinden Metro Grosmarket, ülkemizin coğrafi işaret almış yiyecek ürünlerini, listesine katmaya başlamış. İlk adımda Taşköprü sarımsağı, Finike portakalı, Zile pekmezi, Edremit ve Ayvalık zeytinyağları, ambalajlarında coğrafi işaret ibaresiyle satışa sunuluyor. Sırada Anamur muzu ve Giresun fındığı var. Ürün sayısının yıl sonuna kadar 50'ye çıkması hedefleniyor.
